و مثل آيه:
«اِنَّ الَّذينَ هاجَرُوا وَ جاهَدُوا فى سَبيلِ‌اللّهِ اُولئِكَ يَرْجُونَ رَحْمَتَ اللّهِ وَاللّهُ غَفُورٌ رَحيم»(1)
آنكسانيكه ايمان دارند و كسانيكه هجرت و جهاد در راه خدا كنند آنان به رحمت خدا دل بسته‌اند و خداوند بخشنده و مهربانست.
اين آيه نيز بيانگر اين حقيقت است كه گرچه اميد به رحمت خدا يك حالت روحى است؛ ولى، آثار و نشانه‌هاى رفتارى جدائى ناپذير دارد و در واقع آنانكه التزام عملى دارند و هجرت و جهاد مى‌كنند، اينان هستند كه مى‌توانند ادّعا كنند كه امّيد به رحمت خدا دارند.
در مواردى هم متعلّق رجاء عناوين ديگرى است نظير آيه:
«وَلاتَهِنُوا فىِ ابْتِغاءِ الْقَوْمِ اِنْ تَكُونُوا تَأْلَمُوْنَ فَاِنَّهُمْ يَأْلَمُونَ كَما تَأْلَمُوْنَ وَ تَرْجُوْنَ مِنَ اللّهِ ما لا يَرْجُوْن»(2)
در طلب قوم (دشمنان) سستى نكنيد كه اگر درد و رنج مى‌بريد آنان هم مانند شما رنج مى‌برند و شما به چيزى (ثوابى) از جانب خداوند اميد داريد كه آنان اميدى به آن ندارند.
و مثل آيه:
«اِنَّ الَّذينَ يَتْلُوْنَ كِتابَ اللّهِ وَ اَقامُوا الصَلوةَ وَ اَنْفَقُوا مِمّا رَزَقْناهُمْ سِرَّاً وَ عَلانِيَةً يَرْجُوْنَ تِجارَةً لَنْ تَبُورَ لِيُوَفِّيَهُمْ اُجُوْرَهُمْ وَ يَزيدَهُمْ مِنْ فَضْلِهِ اِنَّهُ غَفُورٌ شَكُور»(3)
آن كسانيكه كتاب خدا تلاوت مى‌كنند و نماز را بپا داشته‌اند و از آنچه روزيشان كرده‌ايم پنهان و آشكار انفاق نموده‌اند (آنان) دل به سودائى بسته‌اند كه هرگز زيان ندارد تا خدا پاداششان را (كامل) بدهد و از فضل خود نيز آنان را بيفزايد كه او بخشنده و شكركننده است.
و در يك آيه متعلّق «رجاء» حساب است كه مى‌فرمايد:
اخلاق در قرآن
آثار روانى و رفتارى معرفت به افعال الهى