نتيجه مىگيريم كه فلاح، هدف نهايى و مطلوب ذاتى است مثل سعادت كه تعبير ديگرى از هدف است.
كلمه «فوز» هم به معناى كاميابى و رسيدن به مطلوب است اعمّ از مطلوب مادى و معنوى. گمشده انسان در دنيا زندگى ابدى و لذّت جاودانى است و مشكلات موقّت را براى رسيدن به آن تحمّل مىكند و هنگامى كه به آن زندگى ابدى و لذّت هميشگى رسيد كامياب شده و به فوز و فلاح رسيده است. قرآن كريم در آياتى واژه فوز را با تعابير مختلف بكار برده است در جايى مىگويد:
«لَهُمْ جَنّاتٌ تَجْرى مِنْ تَحْتِهَا الاْنْهارُ ذلِكَ الْفَوْزُ الْكَبير.»(1)
و در جاى ديگرى مىگويد:
«مَنْ يُصْرَفْ عَنْهُ يَوْمَئِذ فَقَدْ رَحِمَهُ وَ ذلِكَ الْفَوْزُ اْلمُبينُ.»(2)
و در آيه ديگرى چنين آمده است كه:
«رَضِىَ اللّهُ عَنْهُمْ وَ رَضُوا عَنْهُ ذلِكَ الْفَوْزُ الْعَظيمُ.»(3)
همچنين در برخى آيات تعبيرى ديگر را بكار برده و مىفرمايد:
«وَ مَنْ يُطِعِ اللّهَ وَ رَسُولَهُ فَقَدْ فازَ فَوْزاً عَظيماً.»(4)
و در برخى ديگر از آيات، تعبيرى متفاوت با دو تعبير فوق را مورد استفاده قرار داده و مىگويد:
«اَلَّذينَ آمَنُوا وَ هاجَرُوا وَ جاهَدُوا فى سَبيلِاللّهِ بِاَمْوالِهِمْ وَ اَنْفُسِهِمْ اَعْظَمُ دَرَجَةٌ عِنْدَاللّهِ وَ اُولئِكَ هُمُ الْفائِزُونَ يُبَشِّرُهُمْ رَبُّهُمْ بِرَحْمَة مِنْهُ وَ رِضْوان وَ جَنّات لَهُمْ فيها نَعيمٌ مُقيمٌ خالِدينَ فيها...»(5)
كسانى كه ايمان آوردند و در راه خدا هجرت و با اموال و جانهاشان جهاد كردند در برترى در پيشگاه خدا بزرگترند و آنان خود رستگارانند پروردگارشان به رحمتى از (جانب) خويش و خرسندى و باغهائى برايشان كه در آنها نعمتهاى ماندگار است در آنها جاودان شوند مژدهشان دهد.
اخلاق در قرآن
اصول موضوعه در علم اخلاق