بلكه مسأله دفاع با مباحث فراوان ديگرى مانند: مسايل اقتصادى، فرهنگى، سياسى و بين المللى گره خورده است. البته اين امور، چيزى نيست كه تنها در زمان ما ايجاد شده باشد، بلكه در صدر اسلام نيز وجود داشته، با اين تفاوت كه امروزه بسيار پيچيده‌تر و متنوع‌تر گشته است.
5. دفاع و امنيت در جوامع ساده
دولت اسلامى در مدينه با تشكيلات ساده و با نفرات و ساز و برگ كم تشكيل شد. مسلمانان عمدتاً به دام‌دارى و كشاورزى مشغول بودند. البته تمام شهر مدينه در اختيار مسلمانان نبود، بلكه اقليت‌هاى غيرمسلمان مانند يهودى‌ها و كسانى كه هنوز به اسلام گرايش پيدا نكرده بودند نيز در مدينه زندگى مى‌كردند كه در مجموع جمعيت قابل توجهى بودند. پيغمبر اكرم(صلى الله عليه وآله)براى حفظ كيان اسلام و دفاع در مقابل دشمنانى كه جامعه نوپاى الهى را تهديد مى‌كردند، سياست‌هاى الهى بسيارى را به كار برد و از طرف خداى متعال دستورات متعددى صادر شد. برخى روش‌ها و سياست‌هاى آن حضرت در آيات قرآن كريم منعكس است. قبايلى كه در شهرهاى حجاز زندگى مى‌كردند عمدتاً مشرك بودند. عده‌اى از يهوديان نيز در مدينه و اطراف آن مى‌زيستند. اين عده در برخى نقاط براى خود قلعه‌هايى محكم ايجاد كرده بودند. پيغمبر اكرم(صلى الله عليه وآله) با دشمنان دوردست كه بعضى از آنها بسيار قوى هم بودند «پيمان عدم تعرض» و حتى «پيمان دوستى» منعقد كرد. هدف از اين پيمان‌ها، عدم تجاوز و جنگ با يكديگر بود. با اين سياستِ پيغمبر اكرم(صلى الله عليه وآله)مسلمانان مجبور نبودند كه در دو جبهه داخلى و خارجى بجنگند. به دليل نوپا بودن حكومت اسلامى، مسلمانان نمى‌توانستند به يك باره با همه دشمنان و همه قبايل جنگ كنند. اگر پيغمبر(صلى الله عليه وآله)امنيت داخلى را تأمين نمى‌كرد و شرّ دشمنان داخلى را دفع نمى‌نمود، نمى‌توانست با دشمنان دوردست مبارزه نمايد. قرآن در اين باره مى‌فرمايد: يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا قاتِلُوا الَّذِينَ يَلُونَكُمْ مِنَ الْكُفّار(170) اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد، با كافرانى كه مجاور شما هستند كارزار كنيد.
كسانى كه بخواهند در باره «سياست‌هاى دفاعى اسلام» تحقيق كنند، زمينه‌هاى متعددى براى اين موضوع وجود دارد. براى اين منظور بايد جنگ‌هاى پيغمبر اكرم(صلى الله عليه وآله) را مورد بررسى و ارزيابى دقيق قرار دهند.