جلسه چهل و چهارم: مهم‌ترين وظيفه دفاعى حكومت
1. مرورى بر مباحث پيشين
موضوع سخن «حقوق از ديدگاه اسلام» بود. بخشى از آن تحت عنوان: «حقوق متقابل مردم و حكومت» مورد بحث قرار گرفت. هر گاه از «حقوق مردم» سخن مى‌گوييم، در واقع تكاليفى بر عهده حكومت و دولت اسلامى گذاشته مى‌شود. متصدى حكومت، اين تكاليف را بر عهده داشته و نيازهاى جامعه را برطرف مى‌كند. يكى از نيازهاى اساسى جامعه، مسأله «دفاع» است كه به عنوان يكى از «حقوق مردم» براى دولت تكاليفى ايجاد مى‌كند. به اين مناسبت در جلسه گذشته بحثى در باره اصل دفاع مطرح كرديم. «دفاع» يك اصل كلى در آفرينش و ناموس الهى مى‌باشد؛ چه اين كه اين عالَم، «عالَم تزاحم» است. موجودات گيتى از يكديگر بهره و سود مى‌برند، در عين حال براى يكديگر مزاحمت‌هايى را نيز ايجاد مى‌كنند. از اين رو موجودات زنده براى حفظ حيات خويش نيازمند يك «سيستم دفاعى» هستند، تا بتوانند در مقابل موجودات ديگر كه در صدد ضرر زدن به آنها بر مى‌آيند از خود دفاع كنند. اين سيستم دفاعى در شكل‌هاى ساده آن از موجودات گياهى و نباتى شروع مى‌شود تا به اشكال پيچيده‌تر آن در انواع حيوانات، و در نهايت به انسان مى‌رسد. همه موجودات به نوعى از سيستم دفاعى بهره‌مند هستند. البته خداى متعال در هر كدام از انواع موجودات بر اساس شرايط و نيازهايى كه دارند، وسيله دفاعى خاصى را قرار داده است. در اين ميان، برخى حيوانات زندگى اجتماعى و پيشرفته داشته و دفاع آنان به صورت شخصى و فردى نيست، بلكه در مقابل دشمنان به طور دسته‌جمعى دفاع مى‌كنند حتى عده‌اى از حيوانات وحشى به صورت «گله» زندگى مى‌كنند و هنگام استراحت دايرهوار گرد هم مى‌خوابند و تعدادى از آنها كشيك مى‌دهند. آنها كه خوابيده‌اند نيز سرهايشان به طرف محيط دايره و دم‌هايشان به طرف مركز دايره است. اين امر بدان منظور است تا آمادگى بيشترى براى دفاع داشته باشند. پرندگان براى