پيچيدگى ابزارها و توهم
سؤال: شاخصه ى تكنولوژى جديد و تفاوت آن با طبيعت را پيچيدگى آن مى دانند، اولًا: آيا واقعاً تكنولوژى تمدن جديد پيچيده است و اگر اين طور است آيا اين پيچيدگى براى آن يك امتياز به حساب مى آيد؟ ثانياً: آيا مى توان گفت نظام طبيعى در مقايسه با تكنولوژى مدرن ساده و سطحى است؟
جواب: ابتدا بايد توجه داشت كه پيچيدگى به معناى توهمى آن غير از پيچيدگى به معناى كامل بودن است. نمونه اش روش پيامبران است كه از طريق خاصى قلب انسان را در توجه به لايه هاى غيب، عميق مى كردند و او را متوجه رازهاى آن عالم مى نمودند، نه اين كه او را در لايه هاى دنيا اسير كنند. نتيجه ى كار انبياء آن مى شد كه انسان در سير به سوى لايه هاى عميق وجودش به شكوفايى مى رسيد، پس به اين معنا انسان پيچيدگى هايى دارد ولى دست يافتن به آن پيچيدگى ها روح افزا است، در صورتى كه پيچيدگى هاى دنيا به معنى واردشدن به امورى است كه با خيالات خود بر دنيا تحميل مى كنيم و در نتيجه فرسايش دهنده است.
در واقع تعالى به سوى عالَم غيب حيرت مى آورد، به طورى كه روح در رويارويى با پروردگار عالَم به آنچنان حيرتى مى افتد كه با تمام وجود مى گويد: «لَيسَ كَمِثْلِهِ شَي» «1»؛ در اين نوع توجه به عالمِ متعالى، نقطه ى امنى براى جان و مقصد انسى براى روح پيدا مى شود و انسان در آن عالم