صفحه ١٧١

اسم رونق صنعتى، حضور در عالم قدس و معنويت از فرهنگ بشر فرو افتد و نيز تحت عنوان رقابت اقتصادى با غرب، معارف الهى و نگاه معنوى به عالم و آدم مورد غفلت قرار گيرد. ممكن است گفته شود كه ملت ايران، ملتى مذهبى هستند و از اين جهت با نزديكى به تكنولوژى مدرن به مشكلى كه غرب در آن افتاد، نمى افتد. اما بايد خود را فريب نداد و متوجه شد با تجددزدگى سال ها است كه روح دينى فرو كاسته شده و عادت دينى بر معرفت دينى غلبه يافته است، آنچه پايدار مى ماند و جامعه را پايدار نگه مى دارد، معرفت دينى است و آن هم معرفت قلبى و حضورى و نه معرفت حصولى و عادت دينى. «1» عادت دينى با روبه رويى با شرايط جديد رنگ خود را مى بازد، دخترى كه در روستاى خود دور از غوغاى شهر با عادت دينى زندگى مى كند طبيعى است كه حجاب خود را رعايت مى كند. ولى وقتى به شهر آمد اگر آن حجاب را با معارف قلبى و معنوى نپذيرفته باشد، در شرايط جديد حجاب خود را از دست مى دهد. در مواجهه با غرب، بايد معرفت حضورى خود را نسبت به دين شكوفا كرد تا بتوان ظلمات فرهنگ غربى را ديد و از آن فاصله گرفت، در آن صورت جوانِ ما مقهور فرهنگ غربى نخواهد شد، وگرنه آن كس كه در حدّ عادت دينى مانده است به راحتى وقتى با مظاهر تمدن غربى روبه رو شود