روشن شد كه غضب خدا نيز داراى مراتب است و برخى از درجات آن متوجه كسانى مى‌شود كه مراتب عالى كمال را پيموده‌اند و خشم خدا كه در مراتب عالى كمال متوجه آنان مى‌گردد، از غرق شدن، سوختن در آتش و ساير عذاب ها و شكنجه هاى دنيوى سخت‌تر است. البته براى كسانى كه فروتر از آنان هستند، آن غضب قابل درك نيست؛ به همين دليل اگر مى‌نگريم كه پيامبر(صلى الله عليه وآله) و ساير معصومان(عليهم السلام) از غضب الهى اظهار نگرانى مى‌كنند، بدين معنا نيست كه آنان از آتش جهنم مى‌ترسند، بلكه آن غضب فراتر از خشمى است كه با آتش جهنم تجسم مى‌يابد، و به معناى حرمان از قرب و لقاى خداست؛ مثلاً در دعاى عرفه امام حسين(عليه السلام) آمده است: «إِلهي فَلا تُحْلِلْ عَلَيَّ غَضَبَكَ فَإِنْ لَمْ تَكُنْ غَضِبْتَ عَلَيَّ فَلا أُبالي سِواكَ؛ خداى من، بر من خشم مگير كه اگر تو بر من خشم مگيرى، من از غير تو باكى ندارم».
مسلماً منظور حضرت از غضب خدا؛ مصيبت، نادارى، فقر و حتى سوختن در آتش نيست و اين مصيبت هاى ناگوار براى آن حضرت بسيار كوچك است؛ نگرانى ايشان در اين است كه خداوند نظر لطف خود را از وى برگيرد و به حرمان از لقا و رضوان خويش مبتلايش سازد.
تفسيرى ديگر از ضلالت
چنان كه گفتيم، ضلالت نيز مراتب دارد و منحصر به كسانى نيست كه از روى عناد به گمراهى گرفتار شده‌اند. همچنين به افرادى كه قاصرند و جهل و عدم دسترسى به منابع هدايت باعث شده كه حقيقت را نشناسند، اختصاص ندارد، بلكه گمراه حتى بر كسانى كه استعداد دريافت هدايت خصوصى خداوند را دارند، اما از آن هدايت بهره‌مند نشده‌اند، اطلاق مى‌گردد؛ از اين روست كه
به سوی تو
جلسه بيستم: جايگاه نعمت الهى در نماز