درباره مفهوم هدايت گفته شده كه عبارت است از تعيين كمال مناسب يك شىء و راه رسيدن به آن؛ از اين رو هر موجودى كه كمال او عين ذاتش نيست، نيازمند هدايت است و در كسب كمال مناسب خويش، به مكمل نياز دارد.(143) مفهوم هدايت در نگاه اول واضح به نظر مى‌رسد؛ اما با دقت و عنايت بيشتر در حقيقت آن، پرسش هايى براى انسان رخ مى‌نماياند؛ به خصوص در باب هدايت خدا كه در قرآن و از جمله در سوره حمد ذكر شده است؛ به همين دليل براى روشن شدن ماهيت هدايت خدا در سوره حمد، لازم است كه به برخى از تقسيمات هدايت اشاره كنيم:
الف) هدايت عامه تكوينى
هدايت عامه، عبارت است از دلالت به سوى كمال وجودى خاصّى كه لياقت آن را دارد و در پرتو همين هدايت الهى، كشش درونى براى رسيدن به آن كمال وجودى در نهادش تعبيه شده است. اين هدايت از طريق خلق قوا، استعدادها و فراهم ساختن زمينه ها براى رسيدن هر موجودى به كمالى كه لايق اوست، صورت مى‌پذيرد. اين هدايت عام است و همه موجودات ـ چه جاندار و چه بى جان و در ميان جانداران، چه مختار و چه غير مختار ـ را شامل مى‌شود. به تعبير ديگر، خداوند هر موجودى را كه آفريده، به سوى مقصد و كمال وجودى خاص خودش هدايت كرده؛ چنان كه قرآن مى‌فرمايد: «قَالَ رَبُّنَا الَّذِي أَعْطَى كُلَّ شَيْء خَلْقَهُ ثُمَّ هَدَى؛(144) گفت: پروردگار ما كسى است كه هر چيزى را خلقتى در خور او داده، پس آن را هدايت فرموده است».