صفحه ٦٣

بازشناسى شهادت به توحيد
گفتيم كه با كالبد شكافى كلمه اخلاص (لا إلهَ إلاَّ الله)، به سه ركن اساسى توحيد رهنمون مى‌شويم كه اعتقاد به آنها، براى عينيت يافتن و تحقق اعتقاد به توحيد لازم است و اگر كسى يكى از آن سه را نپذيرد، مشرك است. ركن اول، توحيد در خالقيت است؛ يعنى اعتقاد به اينكه خداوند خالق آسمان و زمين و همه موجودات است. ركن دومِ توحيد حقيقى كه در شعار توحيد تجلى يافته، اعتقاد به توحيد در ربوبيت تكوينى است؛ يعنى اعتقاد به اينكه تدبير و اداره عالم فقط به دست خداوند است و همان كسى كه جهان را آفريده، خود به تدبير و اداره آن مى‌پردازد. ركن سوم توحيد، اعتقاد به توحيد در ربوبيت تشريعى است. اين ركن به حوزه رفتار انسان، كه خداوند او را از عقل و نيروى اختيار برخوردار ساخته، اختصاص دارد و عبارت است از اختصاص حق قانون‌گذارى مطلق به خداوند. بر اين اساس، چون خداوند خالق و مالك هستى و از جمله مالك انسان است و انسان مملوك خداوند به شمار مى‌آيد، بايد از تكاليف الهى اطاعت كند و تسليم اراده تشريعى خداوند باشد و معتقد شود كه تنها خداوند شايستگى جعل مقررات و قوانين و هدايت تشريعى انسان را دارد و بدون اذن او كسى نمى‌تواند عهده دار اين مهم گردد.
پس از اعتقاد به توحيد در خالقيت و توحيد در ربوبيت تكوينى و تشريعى، انسان بايد معتقد شود كه تنها خداوند شايستگى پرستش و عبادت را دارد و كسى كه غير خدا را بپرستد، مشرك است. در واقع، توحيد در الوهيت و عبادت،