صفحه ١٦٨

باشد كه در نتيجه معناى آن جمله اين است كه همه حمدها به خداوند اختصاص دارد. البته با توجه به اينكه در سوره حمد خداوند شيوه عبادت و ستايش خود را به بندگان تعليم مى‌دهد، گزينه انشايى بودن جمله «الْحَمْدُ للهِِ رَبِّ الْعالَمِينَ» رجحان دارد.

 عظمت و اهميت «الْحَمْدُ للهِِ» در روايات
در حمد و ستايش، به نيكى ها و خوبى هاى محمود توجه مى‌شود؛ از اين رو هر قدر شناخت انسان از كمالات، نعمت ها، الطاف و خوبى هاى خداوند بيشتر و عميق‌تر گردد، حمد و ستايش وى به پيشگاه او خالصانه‌تر و عميق‌تر خواهد بود. رسول خدا(صلى الله عليه وآله) درباره ارزش و عظمت حمد و ستايش برخاسته از معرفت سرشار فرمودند: «وقتى بنده «الْحَمْدُ للهِِ» مى‌گويد، خداوند او را از نعمت هاى دنيا و آخرت برخوردار مى‌سازد»(96).
مضمون برخى از روايات اين است كه آنچه خداوند در قبال گفتن «الْحَمْدُ للهِِ» به بنده خود مى‌بخشد، بيشتر از بخشش زمين و آسمان به بنده است. با توجه به عظمت و گستردگى زمين و آسمان كه همه مطالعات و اكتشافاتى كه تاكنون انجام گرفته بخش اندكى از آن را آشكار كرده، درك مضمون چنين رواياتى براى ما دشوار است؛ اما اگر عظمت ارتباط با خداوند را بشناسيم، درك اين معانى براى ما آسان مى‌شود. چه اينكه هستى و جهان با اين عظمت و كهكشان هايى كه فاصله بين آنها ميلياردها سال نورى است، همه براى اين هدف پديد آمده‌اند كه موجود با شعورى چون انسان، عظمت خدا را درك كند و به قرب الهى برسد.