صفحه ٣٧٨

تولد يافتن است. تولد يافتن يك موجود، بيانگر آن است كه آن موجود سابقه عدم دارد و به وسيله موجودى كه قبل از آن وجود داشته، توليد شده و آن موجود به جهت فقر و احتياج به موجودى كه به او تحقق بخشيده، ناقص و محتاج به غير است. ساحت خداوند كه كامل و غنى مطلق و بالذات است، از نقص و فقر و احتياج منزه مى‌باشد. بنابراين، از آن رو كه زادن و زاده شدن ملازم تركيب در وجود، و احتياج به موجود كامل ترى است، ساحت خداوند كه بسيط، مجرد، غنى بالذات و كامل مطلق است، از آن دو صفت و ويژگى منزه مى‌باشد.
 
 نفى همتا براى خداوند
در آيه «لم يكن له كفواً احد»، سومين ويژگى سلبى براى خداوند ذكر شده، و آن عدم همتا براى خداوند است. لازمه وجود كفو براى موجودى، آن است كه وجود و كمالات همتاى خود را نداشته باشد؛ حتى اگر همتا از كمالاتى يكسان با كمالات او برخوردار باشند، از آن نظر كه هر كدام عين وجود و كمالات موجود ديگر را ندارد، ناقص به حساب مى‌آيد: دو موجود اگر از كمالات و ويژگى هاى يكسانى برخوردار باشند، لااقل هر يك فاقد شخص و عين وجود و كمالات موجود ديگر است؛ چون اگر يكى از آن دو واجد عين و شخص وجود و كمالات موجود ديگر باشد، تعددى در كار نخواهد بود و آن دو يك وجود متحد خواهند بود. پس لازمه همتا داشتن، تعدد در وجود و عدم برخوردارى از عين و شخص وجود و كمالات شخصى موجود همتاست.
بر اين اساس اگر خداوند همتايى داشت كه كمالات او با خداوند همسان بود، از اين جهت به يكديگر احتياجى نداشتند؛ اما از آن جهت كه خداوند عين وجود و كمالات همتاى خود را نداشت، ناقص مى‌بود. در اين صورت كمال