صفحه ٢٦٦

به كارهاى ناشايست دست زدند و استحقاق گمراهى را يافتند، خداوند نيز آنها را گمراه و از هدايت خويش محروم مى‌كند؛ از اين رو خداوند مى‌فرمايد: «فَلَمَّا زَاغُوا أَزَاغَ اللهُ قُلُوبَهُمْ وَاللهُ لاَ يَهْدِى الْقَوْمَ الْفَاسِقِينَ؛(161) پس چون [از حق]برگشتند، خدا دلهايشان را بر گردانيد، و خدا قوم فاسق و نافرمان را هدايت نمى‌كند».
خداوند بندگان خويش را از هدايت عمومى به وسيله عقل و انبياى خود برخوردار مى‌سازد و به جز افرادى كه يا عقل ندارند و يا پيام انبيا به آنها نرسيده، بقيه انسان ها ـ اعم از مؤمن، فاسق و كافر ـ به سوى حق راهنمايى مى‌كند؛ اما عده‌اى به جاى انتخاب مسير حق، راه باطل را بر مى‌گزينند و على رغم تذكرات، راهنمايى هاى رهبران الهى و تنبيه هاى مقطعى خداوند، بر انحراف و گمراهى خويش اصرار مى‌ورزند و در نتيجه، خداوند حكيم آنان را به بدترين عقوبت ها كه محروم شدن از سعادت و رضوان حق است، گرفتار مى‌كند. به سبب خوى سرپيچى و طغيان در برابر خداست كه پروردگار عالم قدرت فهم و درك صحيح و بصيرت را از آنان مى‌ستاند تا با دلى بى بهره از بصيرت و دانايى، درجات هلاكت و گمراهى را يكى پس از ديگرى پشت سر نهند و در نهايت به دوزخ و آتش قهر و كيفر خدا گرفتار آيند.
 
 راهكار رسيدن به هدف نهايى
روشن شد هدايتى كه مى‌تواند مقصود آدمى باشد و بايد بزرگ ترين آرمان انسان شود ـ و به جهت اصالت و اهميتى كه دارد خداوند در سوره حمد بدان