صفحه ٢٧٥

نقش ايمان و عمل در رسيدن به كمال مطلوب
به دليل اهميت و نقشى كه هدايت در سعادت انسان دارد، لازم است درباره آن تأمل لازم صورت گيرد و به خوبى جوانب بحث بررسى شود. در اين جهت مفهوم هدايت و برخى از كاربردهاى آن در قرآن و ماهيت هدايت در سوره حمد را بررسى كرديم. گفتيم كه هدايت به كمال و سعادت درباره انسان، گاهى به معناى راهنمايى و ارائه طريق است كه اين هدايت همه انسان ها را در بر مى‌گيرد و به وسيله عقل، فطرت و وحى انجام مى‌پذيرد. البته هدايت آگاهانه عقل، تنها كلياتى را به دست مى‌دهد كه تطبيق آن بر موارد جزئى، كار عقل نيست و براى اين منظور بايد از وحى بهره جست؛ از اين رو هدايت آگاهانه عقل براى رسيدن انسان به هدف نهايى، كافى نيست و خداوند براى تكميل هدايت انسان ـ علاوه بر عقل و فطرت ـ وحى را به وسيله انبيا در اختيار انسان قرارداد. وحى مستقيماً در اختيار انبياى الهى قرار مى‌گيرد و به وسيله آنان به ديگران ارائه مى‌شود. البته سنّت الهى، در عموميت داشتن اين هدايت است؛ اما به دليل محدوديت اسباب، وسايل و قابليت هاى افراد، برخوردارى كيفى و كمى آنان از وحى متفاوت است.
گاهى هدايت به معناى ايصال به مطلوب و راهبرى به كار مى‌رود. براى رسيدن به سعادت، اين هدايت مهم‌تر از هدايت به معناى راهنمايى است؛ چون اين هدايت به هدف منتهى مى‌شود و امكان ندارد كه تخلفى در آن صورت پذيرد؛ زيرا پس از برخوردارى عموم مردم از هدايت به معناى عام،