صفحه ٣١٢

مى خواهد اين اموال و دارايى ها را وسيله گرفتارى و بدبختى آنها در دنيا قرار دهد و در حالى جان ايشان درآيد كه كافر هستند». برخوردار شدگان از نعمت هاى پايدار و ارزشمند الهى، كسانى هستند كه خداوند درباره آنان فرمود: «وَ مَنْ يُطِعِ اللهَ وَ الرَّسُولَ فَأُولئِكَ مَعَ الَّذِينَ أَنْعَمَ اللهُ عَلَيْهِمْ مِنَ النَّبِيِّينَ وَ الصِّدِّيقِينَ وَ الشُّهَداءِ وَ الصّالِحِينَ وَ حَسُنَ أُولئِكَ رَفِيقاً؛(212) و كسانى كه از خدا و پيامبر اطاعت كنند، در زمره كسانى خواهند بود كه خدا ايشان را گرامى داشته [يعنى] با پيامبران، راستان، شهيدان و شايستگانند و آنان چه نيكو ياران و هم نشينانند».
منظور از «صالحين» در آيه مذكور، كسانى هستند كه صلاحيت نعمت خدا را دارند، و «صديقين» صيغه مبالغه «صدق» است؛ يعنى صدق در قول و عمل، و صدق در عمل، يعنى عمل مطابق قول باشد؛ زيرا عمل نشانه اعتقاد است و كسى كه در قول خود راستگوست، از ضمير خود خبر مى‌دهد. صدق در قول نيز به معناى مطابقت قول با واقع است؛ چون قول نيك، به نوعى عمل است... بنابراين «صدّيق» كسى است كه دروغ نمى‌گويد و نيز به جز براى حق كارى نمى‌كند.(213) «شهدا» هم بر كشتگان در راه خدا اطلاق مى‌شود و هم بر كسانى كه خداوند آنان را شاهد بر اعمال ديگران قرار داده است؛ چنان كه در قرآن، پيامبر(صلى الله عليه وآله) گواه بر گواهان امت هاى ديگر معرفى شده: «فَكَيْفَ إِذا جِئْنا مِنْ كُلِّ أُمَّة بِشَهِيد وَ جِئْنا بِكَ عَلى هؤُلاءِ شَهِيداً؛(214) پس چگونه است [حالشان] آن گاه كه از هر امّتى گواهى بياوريم و تو را بر آنان گواه قرار دهيم».
ويژگى هاى چهار گروهى كه خداوند به عنوان برخوردارشدگان از نعمت