متعلق به نسل موجود نيست بلكه مسلمانان آينده نيز در آن شريك هستند. حاكم اسلامى بايد اين اموال را به گونهاى حفظ و بهرهبردارى كند كه علاوه بر بهرهبردارى مردم زمان حاضر، نسلهاى آينده نيز از آن بهرهمند گردند. اين اموال كه از آن به «اموال جامعه اسلامى» يا «اموال امت اسلامى» ياد مىشود، نه تنها براى شخصى خاص يا گروهى معيّن نيست، بلكه براى دولت هم نيست. حاكم اسلامى بايد در صدد حفظ و بهرهبردارى صحيح اين اموال باشد تا هرچه بيشتر رفاه اقتصادى مردم تأمين گردد و آنان از فقر و بىكارى نجات يابند. در هر حال يكى از وظايف مهم حاكم اسلامى مربوط به امور مالى و اقتصادىمىشود.
آموزش و پرورش يكى ديگر از وظايف حاكم اسلامى است. اين كه حد و كيفيت اين آموزش چه مقدار است پرسشى است كه شايد در جلسات آينده به پاسخ آن بپردازيم.
در نهايت حضرت «تأديب» را يكى ديگر از وظايف حاكم اسلامى برمىشمارند. در اين جا «تأديب» جداى از «تعليم» بيان شده است. منظور از «تأديب» همان «تزكيه» است كه با مفهوم آن آشنا هستيم: لَقَدْ مَنَّ اللّهُ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ إِذْ بَعَثَ فِيهِمْ رَسُولاً مِنْ أَنْفُسِهِمْ يَتْلُوا عَلَيْهِمْ آياتِهِ وَ يُزَكِّيهِمْ وَ يُعَلِّمُهُمُ الْكِتابَ وَ الْحِكْمَةَ وَ إِنْ كانُوا مِنْ قَبْلُ لَفِي ضَلال مُبِين(133)= به يقين، خدا بر مؤمنان منّت نهاد كه پيامبرى از خودشان در ميان آنان برانگيخت، تا آيات خود را بر ايشان بخواند و پاكشان گرداند و كتاب و حكمت به آنان بياموزد، و قطعاً پيش از آن در گمراهى آشكارى بودند.
ممكن است منظور حضرت از «تأديب» معناى ديگرى باشد كه به بحث «حكومت» بيشتر ارتباط پيدا مىكند و آن عبارت است از: «نظارت بر رفتار مردم». اين امر بدان معنا است كه رفتار مردم تصحيح گردد و ارزشها رعايت شود و از وقوع ناهنجارىها جلوگيرى گردد.
«وَ أَمَّا حَقّى عَلَيْكُمْ فَالوَفاءُ بِالبَيعَةِ، و النَّصيحَةُ فى المَشْهَدِ و المَغيبِ...»؛ در مقام بيان «حقوق حاكم اسلامى بر مردم» حضرت مىفرمايد: شما با من به عنوان حاكم مسلمانان بيعت كردهايد و حكومت مرا پذيرا شدهايد. بنابراين من نيز بر شما حقى دارم و شما بايد آن را رعايت نماييد:
اوّل حق آن است كه به عهد و پيمانى كه با من بستهايد وفادار بمانيد. شما بر اساس كتاب خدا و سنّت پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله)با من بيعت كرديد، پس وقتى من بر اساس كتاب و سنّت رفتار مىكنم، شما نيز فرمانبرى كنيد و بيعت خود را نشكنيد. شما نبايد سراغ ديگرى رفته و او را به جاى من برگزينيد.