صفحه ٨٥

جهاد فراهم نيامده. ممكن است انسان در طول عمر خويش به همه وظايف واجب خود عمل كرده باشد اما جنگى رخ نداده باشد تا در آن شركت كند. در صورتى كه براى او واجب است در اوقات پنج گانه نماز بخواند و در غير آن نيز مى‌تواند نماز مستحبى بخواند. حتى او مى‌تواند در هنگام كار كردن و حركت و هنگام سوارى يا مسافرت با ماشين و قطار و هواپيما، نماز مستحبى بخواند و حتى نمازهاى نافله را قضا كند و در اين صورت به طرف قبله بودن و برخى از شرايطى كه در نماز واجبْ بايد رعايت كند، لازم نيست.
خلاصه آنكه در هر روز و تحت هر شرايطى واجب است كه انسان نماز بخواند، در حالى كه ساير عبادت هاى واجب چنين ويژگى‌اى ندارند؛ به همين دليل نماز از اعمال ديگر برتر است؛ مثلاً روزه فقط در ماه رمضان واجب است. علاوه بر آن اگر كسى در ماه رمضان بيمار شد يا عذر ديگرى داشت، روزه از او ساقط مى‌شود و واجب است كه پس از ماه رمضان و پس از برطرف شدن عذر شرعى، روزه‌اش را قضا كند؛ اما در هر شرايطى ـ حتى هنگام بيمارى كه انسان توان ايستادن يا نشستن ندارد ـ نماز واجب است؛ حتى اينكه گفته‌اند در حال غرق شدن هم بايد به هر صورتى كه مى‌تواند، نمازش را بخواند.
2. امتياز ديگر نماز بر ساير عبادات اين است كه نماز فقط به قصد عبادت و تقرب به خداوند به جا آورده مى‌شود و حقيقت، روح و ماهيت آن، ارتباط با خداوند است و توجه به خدا و عبوديت او در اقوال و اعمال نماز تبلور مى‌يابد. توضيح اينكه عبادت به معناى ارتباط با خداوند است و كارى عبادت محسوب مى‌شود كه با قصد قربت و عبادت به جا آورده شود و متضمن ارتباط با خدا باشد. پس اگر انسان بدون قصد قربت و عبادت كارى شايسته و ارزشمند انجام داد، عبادت به حساب نمى‌آيد و به او ثواب نمى‌دهند؛ چون با انگيزه