معارف بوک

1. چنان كه مكرر بيان كرديم، همه بندگان خدا و از جمله مؤمنان، از هدايت عمومى خدا برخوردار گشته‌اند و هدايت به معناى ارائه طريق براى آنان حاصل شده است؛ اما اين هدايت، تنها راه را به انسان مى‌نماياند و باعث رسيدن به مقصد نمى‌گردد. هدايتى انسان را به مقصد مى‌رساند و با سعادت نهايى انسان پيوند مى‌خورد كه در پرتو اطاعت از خدا و پيمودن طريق بندگى او، از سوى خدا به انسان افاضه مى‌شود. اين هدايت كه به معناى «ايصال به مطلوب» است، تنها در اختيار بندگان مؤمن و نيك فرجام خدا قرار مى‌گيرد؛ در سوره حمد چنين هدايتى منظور شده است.
2. چنان كه در برخى از آيات(196) نيز بيان شده، هدايت داراى مراتب و قابل افزودن و كاستن است و هر كسى كه هر مرتبه‌اى از آن را داراست، بايد مرتبه عالى ترش را درخواست كند؛ از اين رو درخواست هدايت به معناى درخواست افزودن بر هدايت مى‌باشد.
3. پاسخ سوم كه نسبت به همه بندگان خدا و از جمله پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) و اولياى خدا نيز صادق مى‌باشد، اين است كه انسان همواره نيازمند دستگيرى خداست. در زمينه هدايت نيز، انسان در هر مقطعى، بلكه در هر لحظه‌اى به هدايت خدا نياز دارد و پيوسته خداوند هدايت خويش را براى انسان تجديد مى‌كند. همان طور كه ما در حيات و زندگى خود و ديگر نيازمندى هاى مادى پيوسته نيازمند افاضه الهى هستيم، در زمينه هدايت و مقامات معنوى نيز، به تداوم افاضه الهى نياز داريم و اگر خداوند ما را از افاضه هدايت خويش محروم كند؛ هدايت، ايمان و قدرت تشخيص حق از باطل، از ما سلب مى‌شود.