معارف بوک

مى سازد؛ به همين سبب خداوند در قرآن مى‌فرمايد: «لَئِنْ شَكَرْتُمْ لأََزِيدَنَّكُمْ؛(167)اگر سپاس گزارى كنيد، (نعمت) شما را افزون خواهم كرد». همچنين خداوند درباره افزايش هدايت كسانى كه هدايت الهى را پذيرفته‌اند، فرموده است: «وَالَّذِينَ اهْتَدَوْا زادَهُمْ هُدىً وَ آتاهُمْ تَقْواهُمْ؛(168) و آنان كه به هدايت گراييدند (خدا) آنان را هرچه بيشتر هدايت بخشيد و (توفيق) پرهيزگارى شان داد».
از آيه فوق استفاده مى‌شود كه هدايت، قابل افزودن و كاستن است و مراتبى دارد. هركس مراتب پيشين هدايت را پذيرفت و در حدى كه هدايت فطرى، عقلى و وحيانى را به كاربست، خداوند او را از مراتب عالى‌تر برخوردار مى‌سازد. پس صِرف دانستن كافى نيست و انسان اگر به مقتضاى معرفت خود ايمان آورد و عمل كرد، خداوند هم بر دانش او مى‌افزايد و هم قلب و دل او را به سوى كمال مطلوب هدايت مى‌كند؛ يعنى هدايتى را در اختيار او مى‌نهد كه با معلومات و اندوخته هاى ذهن حاصل نمى‌شود، بلكه تنها از طريق افاضه الهى به قلب و دل انسان به دست مى‌آيد. خداوند در اين باره مى‌فرمايد: «وَ مَنْ يُؤْمِنْ بِاللهِ يَهْدِ قَلْبَهُ؛(169) و كسى كه به خدا ايمان آورد، دلش را هدايت مى‌كند».
مضمون روايات زيادى اين است كه اگر انسان به علم خود عمل كند، خداوند علوم ديگرى را نيز به او افاضه مى‌كند. در روايتى رسول خدا(صلى الله عليه وآله)مى فرمايند: «مَنْ عَمِلَ بِما يَعْلَمُ وَرَّثَهُ اللهُ عِلْمَ ما لَمْ يَعْلَمْ؛(170) كسى كه به علمش عمل كند، خداوند علم به آنچه را نمى‌دانسته به او افاضه مى‌كند». همچنين امام صادق(عليه السلام) فرمودند: «اَلْعِلْمُ مَقْرُونٌ إِلَى الْعَمَلِ فَمَنْ عَلِمَ عَمِلَ وَ مَنْ عَمِلَ عَلِمَ