معيار ارزش در نظر كانت و ديدگاه اسلام در اين باره
پرسش:
توضيح دهيد در برابر رويكرد ارزشگذارانه كانت، اسلام چه رويكردى در وضع تكاليف و نظام ارزشگذارى دارد؟
رويكرد ارزش گذارانه كانت
پاسخ: كسانى كه با حوزه معرفتى فلسفه اخلاق آشنايى دارند مى‌دانند كه يكى از مكاتب اخلاقى مطرح و پرطرفدار مكتب اخلاقى كانت است. او معتقد بود كه هر رفتار اخلاقى، وقتى داراى ارزش اخلاقى است كه در عاليترين مرتبه و بدون هيچ شائبه و انگيزه جانبى انجام پذيرد و همراه با انگيزه عاطفى، اجتماعى و احساسى نباشد. يعنى اگر انسان خواسته باشد كه كار خوب و شايسته انجام دهد بايد آن كار را فقط بدان جهت كه نيك و شايسته است انجام بدهد نه براى نتيجه‌اى كه بر آن مترتب مى‌شود و نه به جهت ارضاى غرايز و حتّى به جهت انگيزه عاطفى.
دوستى براى دوستش خدمت مى‌كند فقط بخاطر اينكه او را دوست دارد اين ارزش اخلاقى ندارد پا را فراتر مى‌گذارد حتى اگر كارى براى رسيدن به سعادت اخروى يا كمالى انجام گيرد آنهم ارزشى اخلاقى ندارد. همچنين اگر كسى كارى را بدان جهت كه نتايج خوبى براى جامعه دارد انجام بدهد، عملش فاقد ارزش اخلاقى است.
كانت براى ارزش اخلاقى شرايط بسيار دشوارى را لازم مى‌داند كه در نتيجه بندرت و بسختى براى ارزش اخلاقى، در نظريه كانت، مصداق يافت مى‌شود و بجز رفتار افراد بسيار اندك، رفتار نيك مردم ارزش اخلاقى ندارد. پس كارى برخوردار از ارزش اخلاقى است كه همه شرايط را دارا باشد و اگر اندكى از آن شرايط كاسته بشود هيچ ارزشى ندارد. همچنين در ساير زمينه‌ها و از جمله مباحث سياسى و حكومتى، گفته مى‌شود كه وقتى حكومتى بر حقّ است كه همه كسانى كه متصدّى حكمرانى مى‌شوند در حد أعلى، شرايط را دارا باشند در چنين وضعيتى افراد بايد در انديشه تشكيل حكومت حق باشند.