بزند و بر این اساس، فریب بخورد. اگر انسان درست بیندیشد، متوجه مى‌شود كه بسیارى از چیزها كه ظاهرى فریبنده دارند، باطن خوبى ندارند. چه بسا به دنبال یك نگاه، سال‌ها گرفتارى و بدبختى باشد. هم‌چنین با دیدن ظاهر اشخاص نمى‌توان در مورد شخصیت حقیقى آنها قضاوت كرد. ممكن است كسانى ظاهرى موجه و ـ به اصطلاح ـ حزب‌اللهى داشته باشند، اما در باطن افرادى دو رو و منافق باشند و به عكس، كسانى ظاهر خوبى نداشته باشند، اما باطن آنها بهتر از ظاهرشان باشد. از این‌رو ما نباید به دیدنى‌هاى ظاهرى اكتفا كنیم و بر آن اساس زود قضاوت نماییم، بلكه باید به دنبال ادراكات حسّى، عقل خود را نیز به كار بگیریم.
آفات عیب‌جویى از دیگران
بسیارى از مردم به جاى این‌كه به دنبال رفع عیوب خود باشند، مدام در پى جستوجوى عیوب دیگران هستند. این‌گونه افراد رفتار دیگران را زیر ذره‌بین قرار مى‌دهند تا به محض مشاهده كوچك‌ترین لغزش و یا اشتباهى، شروع به عیب‌جویى نمایند. این حالت از خودخواهى انسان سرچشمه مى‌گیرد؛ یعنى چون انسان حبّ ذات دارد، نمى‌خواهد باور كند كه آلوده است و داراى عیوب بسیارى است. با آن‌كه همه انسان‌ها بر نقص‌ها و ضعف‌هاى خود آگاهند (بَلِ الْإِنْسانُ عَلى نَفْسِهِ بَصِیرَةٌ)(1)، اما برخى از آنان به دلیل داشتن حسّ خودپرستى و خودخواهى، چنین وانمود مى‌كنند كه هیچ‌گونه عیب و ایرادى ندارند. این افراد براى سرپوش گذاشتن بر عیوب خود، خودشان را با افرادى كه داراى عیوب بدترى هستند مقایسه مى‌كنند تا از این طریق هم خود را بهتر از دیگران جلوه دهند و هم دلشان را به این خوش كنند كه آن قدرها هم آدم بدى نیستند!
ما اگر مى‌خواهیم این انگیزه شیطانى را از خود دور كنیم، باید به جاى عیب‌جویى از دیگران، درصدد یافتن عیوب خود و رفع آنها باشیم. اگر انسان واقعاً براى رهایى از این دام شیطان عزم خود را جزم نماید، اصلا فرصت پرداختن به عیوب دیگران را پیدا نمى‌كند. كسانى كه مغرورانه و متكبرانه به دنبال مطرح كردن عیوب دیگران هستند، گویى ارباب و صاحب اختیار مردم‌اند كه این‌گونه از دیگران بدگویى مى‌كنند و رفتارشان را مورد سنجش و ارزیابى قرار مى‌دهند. حضرت عیسى(علیه السلام) مى‌فرماید:
پندهاى امام صادق(علیه السلام) به ره‌جویان صادق
سفارش‌هاى عیسى بن مریم(علیه السلام) به حواریون