جاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثالِها... .(1) بنابراین، تحقق تعبیراتى كه در این‌گونه روایات آمده است بستگى به شرایط خاصى دارد. حضرت امام رضا(علیه السلام)در حدیث مشهور سلسلة الذهب، خطاب به مردم نیشابور مى‌فرمایند: كَلِمةُ لا اِلهَ اِلّا اللّه حِصْنى فَمَن دَخَلَ حِصنى أمِنَ مِن عَذابى ... بِشروطِها وَ اَنا مِن شُروطِها.(2) آرى، كلمه «لا اله الا الله» چنین توانى دارد كه انسان را از عذاب الهى حفظ كند، اما به شرطها و شروطها. داشتن ولایت اهل بیت(علیهم السلام)، یكى از شروط تأثیر این كلمه است. به عبارت دیگر، آن كلمه چنین اقتضایى دارد، اما به طور مطلق عمل نمى‌كند، بلكه شرایطى دارد. این‌گونه مسایل در امور طبیعى هم مصداق دارد؛ مثلا درست است كه آتش مى‌سوزاند، اما نه هر چیزى را و نه در هر شرایطى؛ باید جسم قابل احتراقى باشد، اكسیژن در محیط وجود داشته باشد و ... . پس اگر گفتند فعلى چنین تأثیرى دارد، معنایش این نیست كه به طور مطلق داراى چنین تأثیرى است، بلكه مى‌تواند در شرایط خاصى، چنین اثرى داشته باشد.
آثار بى‌اعتنایى به حقوق برادران ایمانى
امام صادق(علیه السلام) در ادامه با اشاره به جنبه سلبى قضیه، به تبیین یك سنت الهى مى‌پردازند. مى‌فرمایند بسیارى از اقوام گذشته كه مستوجب عذاب الهى شدند، مادامى كه حقوق فقرایشان را رعایت مى‌كردند، از عذاب خداوند در امان بودند، اما زمانى كه از پرداخت حقوق مستمندان و فقرا غفلت مىورزیدند و این گناه را مرتكب مى‌شدند، عذاب الهى بر ایشان مسجّل مى‌شد. نمونه بسیار مشهور در این زمینه، تأخیر چند ساله عذاب فرعون و فرعونیان از جانب خداوند متعال مى‌باشد. مادامى كه عده زیادى از مردم فقیر و تهیدست سر سفره فرعون غذا مى‌خوردند و سیر مى‌شدند، خداوند عذابش را بر آن قوم نازل نكرد.
بنابراین بى‌اعتنایى به حقوق برادران ایمانى، عذاب الهى را به دنبال خواهد داشت؛ خواه در این دنیا باشد و خواه در آخرت. عذاب‌هاى اجتماعى مخصوص جامعه‌اى است كه افرادش حقوق محرومان و مستضعفان را رعایت نمى‌كنند. چه بسا یكى از دلایل وقوع سیل‌ها، زلزله‌ها و گرفتارى‌هاى عجیب و غریب این باشد كه مردم آن جوامع به افراد فقیر و تهیدست بهایى