صفحه ٣٧

ج) توجه به كیفیت گناهان انجام شده
نكته سوم توجه به كیفیت گناهان است. بعضى از گناهان به قدر هفتاد سال ارتكاب نوع دیگرى از گناه عظمت و اهمیت دارند، با آن كه ممكن است انجام آنها یك لحظه بیش‌تر طول نكشد. توجه به صغیره یا كبیره بودن گناه مهم است؛ مثلا، درباره غیبت و اهمیت آن روایات متعددى وارد شده كه قبح بسیار آن را مى‌رساند. در این باره، به این نكته مهم نیز باید توجه داشت كه درست است برخى از گناهان صغیره‌اند و اهمیتشان از كبایر كم‌تر است، اما باید دانست كه كوچك شمردن گناهان صغیره، خود گناه كبیره به حساب مى‌آید و این از جمله دام‌هاى شیطان است كه انسان را به غفلت مى‌افكند.

د) انجام همه واجبات
نكته چهارم آن كه، باید مراقب باشیم همه واجباتمان را به جا آوریم. شاید ابتدا تصورمان این باشد كه ما نماز، روزه و وظایفى مانند آن را ترك نمى‌كنیم، پس كدام واجب را ترك كرده‌ایم؟ این همان دام شیطان است؛ زیرا بسیارى ازتكالیف موردغفلت ما است. حتى آنان كه به طور دایم، با فقه، آیات قرآن و سخنان اهل بیت(علیهم السلام) سر و كار دارند نیز از بسیارى واجبات غفلت مى‌كنند. نیكى به والدین، صله رحم، قضاى حاجت مؤمنى كه اظهار حاجت كرده و بسیارى دیگر، همه از جمله واجبات است كه ممكن است گاهى تا سال‌ها، ما به فكر انجام بسیارى از آنها نباشیم. اگر واجبات اجتماعى وسیاسى را هم‌به آنها اضافه كنیم، مى‌بینیم تعدادشان بسیار بیش‌ترمى‌شود. امروز به بركت انقلاب، مردم ما به مسایل سیاسى و اجتماعى خود تا حد بسیارى توجه پیدا كرده‌اند، ولى زمانى بود كه از بسیارى از این وظایف غفلت داشتند؛ اگر چه هنوز هم عده‌اى هستند كه از این وظایف غافلند و آنها را جزو تكالیف خود به شمار نمى‌آورند. امر به معروف، نهى از منكر، ارشاد جاهل، مبارزه با ظلم، مبارزه با انحرافات عقیدتى، فكرى و دینى و... از اهم واجبات است كه كوتاهى در آنها گناه كبیره به حساب مى‌آید.
وقتى مى‌توانیم به خوبى به همه این وظایف عمل كنیم كه از قبل، براى فردایمان برنامه‌ریزى كرده، جدولى از تكالیف فراهم آورده باشیم تا بتوانیم بهتر به آنها عمل كنیم.

هـ) توجه به شروط صحت اعمال
نكته پنجم این است كه گاهى ما دل خوش مى‌كنیم كه تكالیفمان را انجام داده‌ایم، غافل از آن