فراز بیست و نهم: عاقل دروغ نمى گوید
حضرت کاظم (علیه السلام) در فراز بیست و نهم مى فرماید:
«یَا هِشَامُ! إِنَّ الْعَاقِلَ لاَ یَکْذِبُ، وَإِنْ کَانَ فِیهِ هَوَاهُ؛ اى هشام! انسان عاقل دروغ نمى گوید هرچند (براى منافعى که از طریق دروغ گفتن تأمین مى شود) به آن تمایل داشته باشد».
قبح و زشتى دروغ
در این جا ذکر چند نکته لازم است:
نکته اوّل : از تعبیر روایت استفاده مى شود که حرمت دروغ، از واضحات عقلیّه وجزء ضروریّات و بدیهیّات است که انسان در پرتو نور عقل به زشتى آن پى مى برد.
نکته دوم : هر سخن و گفتار و کردار خلاف واقع را دروغ مى گویند. البتّه معمولا دروغ را درباره الفاظ و سخنان خلاف واقع به کار مى برند، امّا گاه اعمال غیر واقعى نیز دروغ خوانده مى شود. و لذا، شخصى را که در ظاهر اظهار ارادت مى کند، امّا درواقع علاقه اى به شما ندارد، دروغگو مى خوانید. بنابراین، هر سخن و عمل خلاف واقع، دروغ شمرده مى شود.
نکته سوم : اهمیّتى که در روایات به صدق و راستى، و پرهیز از دروغ و کذب