صفحه ١٢٨

دنیا هستند، فکر مى کند و لذا هنگامى که نعمتى به او برسد شکر آن را به جاى مى آورد تا خداوند آن را برایش نگه داشته و زیاد کند. برخلاف جاهل نادان، که با کفران نعمت، زمینه ساز عذاب الهى مى شود.

نشانه دوم: شکیبایى در برابر محرمات
دومین نشانه انسان عاقل این است که در مقابل گناهان و امور حرام، خویشتن دار و صبور باشد و حرام بر صبر او غلبه نکند؛ چه آن امر حرام مسائل جنسى باشد یا مسائل مالى یا جاه و مقام. چراکه تاریخ نشان مى دهد پیروزى از آنِ کسانى بوده که صبر را پیشه خود کرده اند. براى مثال حضرت یوسف (علیه السلام) در عنفوان جوانى در مقابل طغیان شهوت صبر کرد و خود را نباخت، به همین دلیل خداوند او را به مقام عزیز مصر نائل کرد. امّا زلیخاى هوسباز که هوى و هوس بر او مسلّط شد و شکیبایى را از دست داد، خوار و ذلیل و بى مقدار گشت.
انسان عاقل از تجربیّات دیگران درس مى گیرد و آن ها را در زندگى خود به کار مى بندد، تا نه حرام بر او مسلّط شود و نه حلال مانع شکرش گردد.
با این دو نشانه مى توان میزان عقل خود را محک زد؛ عقل عاقل به وى اجازه نمى دهد که مست مال دنیا و نعمت ها شده و در مقابل شهوات صبر از کف دهد.