معارف بوک

فراز بیستم: روابط هفت گانه

امام کاظم (علیه السلام) در فراز بیستم مى فرماید:
«یَا هِشَامُ! نَصْبُ الْحَقِّ لِطَاعَةِ اللَّهِ، وَلاَ نَجَاةَ إِلاَّ بِالطَّاعَةِ، وَالطَّاعَةُ بِالْعِلْمِ، وَالْعِلْمُ بِالتَّعَلُّمِ، وَالتَّعَلُّمُ بِالْعَقْلِ یُعْتَقَدُ، وَلاَ عِلْمَ إِلاَّ مِنْ عَالِمٍ رَبَّانِیٍّ، وَمَعْرِفَةُ الْعِلْمِ بِالْعَقْلِ؛ اى هشام! حقّى که خداوند بیان کرده (چه حقّ خدا بر مردم و چه حقّ پیامبر و امام بر مردم و چه حقّ همسایه بر همسایه و خلاصه تمام انواع حقوق) مقدّمه اطاعت خداست. و راه نجاتى جز از طریق اطاعت خدا نیست. و اطاعت از خدا بدون علم، و علم و دانش بدون تعلّم و فراگیرى، تحصیل نمى شود. و تعلّم به سبب عقل و عقلانیّت استحکام مى یابد. و علم و دانش، تنها باید از عالم ربانى(1) گرفته شود. و تنها راه شناخت علم(2)، عقل و خرد است».
امام هفتم (علیه السلام) در این حدیث شریف از هفت نوع رابطه سخن گفته است:
1. رابطه حق با اطاعت. 2. رابطه نجات با اطاعت. 3. رابطه اطاعت با علم.4. رابطه علم با تعلّم. 5. رابطه تعلّم با عقل. 6. رابطه تعلیم با عالم ربانى. 7. رابطه شناخت عالم با عقل. که این رابطه ها بسیار دقیق است.