صفحه ١٤٣

3. مشکلات مالى؛ اگر شخصى در میان گروهى زندگى کند که انیس و مونس ودوست و رفیقى در بین آن ها ندارد، در مشکلات مالى نیز کسى به یارى اش برنمى خیزد. امام (علیه السلام) مى فرماید: «خداوند، باعث غناى چنین انسان هایى در زمان فقر و نیاز است» و مشکلاتشان را از جایى که انتظار ندارند حل مى کند (وَمَنْ یَتَّقِ اللهَ یَجْعَلْ لَّهُ مَخْرَجاً * وَیَرْزُقْهُ مِنْ حَیْثُ لاَ یَحْتَسِبُ).(1)
4. بى قبیلگى؛ اگر احساس مى کنى عزّت و اعتبار ندارى و عشیره و قبیله ات به تو پشت کرده اند، نگران و ناراحت مباش، که خداوند پشت و پناه توست و چه پناهگاهى بهتر از خداوند متعال، که بهترین پناهگاه است.
بنابراین، خداوند، مونس چنین انسان هایى در غربت، رفیق آن ها در تنهایى، سبب غناى آن ها در زمان فقر و عزّت و اعتبار آن ها هنگام پشت کردن قبیله است. چنین افرادى نباید خود را ببازند، بلکه باید بر خدا تکیه کنند که همه مشکلات را حل مى کند.

هجرت به کشورهاى خارج
سؤال : آیا هجرت به کشورهاى کفر براى تجارت و تحصیل و مانند آن جایز است؟
جواب : ما توصیه مى کنیم که چنین مهاجرت هایى انجام شود تا آن کشورها از وجود مسلمانان خالى نگردد، چراکه مشکل آفرین خواهد بود. در کشورهایى که مسلمانان در آن سکونت دارند هنگام مناسبت هاى اسلامى، مجالس دینى برپا مى شود و در ایّام عزادارى، دسته جات در کوى و برزن به راه مى افتد و شعائر الهى تعظیم و تکریم مى شود، بدین وسیله مردم آن کشورها با نام اسلام آشنا مى گردند و بر آمار مسلمانان افزوده مى شود.