فراز شانزدهم: ویژگى هاى عقل
امام کاظم (علیه السلام) در بخش شانزدهم مى فرماید:
«یَا هِشَامُ! إِنَّ الْعَاقِلَ الَّذِی لاَ یَشْغَلُ الْحَلالُ شُکْرَهُ، وَلاَ یَغْلِبُ الْحَرَامُ صَبْرَهُ؛ اى هشام! عاقل کسى است که (رسیدن به) حلال، او را (مغرور نمى کند و) از شکر خداوند بازنمى دارد، و در مقابل حرام، صبر و شکیبایى مى ورزد».
در مباحث پیشین درباره اهمیّت عقل سخن گفته شد، تا آن جا که عقل، هم ردیف پیامبران الهى (علیهم السلام) و مخاطب خطاب هاى پروردگار در قرآن و به تعبیر لقمان حکیم: کشتى نجات در دریاى پرتلاطم دنیا شمرده شد. اکنون مى خواهیم بدانیم عاقل چه ویژگى هایى دارد؟
در این بخش از سخنان امام هفتم (علیه السلام) به دو نشانه از نشانه هاى عاقل (و در مباحث آینده به نشانه هاى دیگر) اشاره شده است. اگر شخصى هر دو نشانه را داشته باشد کاملا عاقل است، اگر فقط یکى از نشانه ها را داشته باشد نیمه عاقل واگر هیچ یک را نداشته باشد کاملا مجنون است.
نشانه اوّل: شکر نعمت
عاقلان هنگامى که به نعمت هاى خدا مى رسند، خود را نباخته و گم نمى کنند. برخلاف افراد کم ظرفیّت که وقتى به مختصر نعمتى مى رسند خود را فراموش