فراز هفدهم: آفات عقل
امام کاظم (علیه السلام) در هفدهمین فراز حدیث مى فرماید:
«یَا هِشَامُ! مَنْ سَلَّطَ ثَلاثاً عَلَى ثَلاثٍ فَکَأَنَّمَا أَعَانَ عَلَى هَدْمِ عَقْلِهِ: مَنْ أَظْلَمَ نُورَ تَفَکُّرِهِ بِطُولِ أَمَلِهِ، وَمَحَا طَرَائِفَ حِکْمَتِهِ بِفُضُولِ کَلامِهِ، وَأَطْفَأَ نُورَ عِبْرَتِهِ بِشَهَوَاتِ نَفْسِهِ، فَکَأَنَّمَا أَعَانَ هَوَاهُ عَلَى هَدْمِ عَقْلِهِ وَمَنْ هَدَمَ عَقْلَهُ أَفْسَدَ عَلَیْهِ دِینَهُ وَدُنْیَاهُ؛ اى هشام! هرکس سه چیز را بر سه چیز مسلّط کند گویا به نابودى عقل و خرد خود کمک کرده است؛ کسى که نور اندیشه و تفکّرش را به وسیله آرزوهاى بلند و طولانى تاریک کند، و شخصى که با سخنان اضافى (بى مورد) سخنان حکمت آمیز را محو نماید، و کسى که نور عبرتش را با شهوات نفسانى خاموش کند، گویا به هواى نفسش در نابود کردن عقلش کمک کرده است و کسى که عقلش را نابود کند دین و دنیایش را نابود کرده است».
در بخش هاى نخستین روایت، اهمیّت فوق العاده عقل با استفاده از آیات قرآن بیان شد و امام کاظم (علیه السلام) عقل را در اوج عظمت نشاند. سپس به بیان اهمیّت تفکّر و نقش مهم آن پرداخت و در بخش هاى بعدى، نشانه هاى عاقل را برشمرد. اکنون در این بخش، آفات عقل را بررسى و به سه مورد آن اشاره کرده است: