که مى توان اسلام را «دین اندیشه و تفکّر» نامید. آیات متعدّدى از قرآن، و روایات فراوانى از معصومان (علیهم السلام) مؤیّد این مطلب است.
از آیات قرآن کافى است به آیه شریفه 46 سوره سبأ اشاره کرد، که مى فرماید:
«(قُلْ إِنَّمَا أَعِظُکُمْ بِوَاحِدَةٍ أَنْ تَقُومُوا للهِ مَثْنَى وَفُرَادَى ثُمَّ تَتَفَکَّرُوا...)؛ بگو: شما را تنها به یک چیز اندرز مى دهم، دو نفر دو نفر یا به تنهایى براى خدا قیام کنید، سپس بیندیشید...».
طبق این آیه شریفه، پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) به مردم یک دستور مهم داده و یک موعظه اساسى کرده، که همه چیز در آن است. سعادت دنیا و آخرت، آرامش هر دو جهان، انسانیّت، سلامتى، تندرستى و خلاصه تمام خیرات در آن وجود دارد و آن این که «به صورت گروهى یا انفرادى قیام کنید و اندیشه خود را به کار گیرید» اگر فکر و اندیشه به کار گرفته شود، خواهید فهمید که شرک و بت پرستى واختلاف و درگیرى و منازعه، مایه شقاوت و بدبختى، و توحید و یکتاپرستى واتّحاد و دوستى، مایه موفقیّت و پیشرفت است.
تفکّر، در روایات
به سه نمونه از روایات، که درباره ارزش اندیشیدن سخن مى گویند، توجّه فرمایید:
1. حضرت على (علیه السلام) فرمود: «اَلْفِکْرُ مِرْآةٌ صافِیَةٌ؛ فکر و اندیشه، همچون آینه، صاف (و خالى از غبار) است».(1)
انسان به وسیله آینه مى تواند تمام عیوب ظاهریش را ببیند و درپى رفع آن برآید. با آینه فکر نیز مى توان عیوب اجتماع را دید، به شرط این که غبار و زنگار نگرفته باشد. هوى و هوس ها، حبّ و بغض ها، تکبّرها و تعصّب ها، زنگارهاى آینه فکرند.