بنابراين، زينت يك امر عرضى است اما جمال صفت ذاتى خود شىء است، ولى ملاك در هر دو يكى است، به اين معنا كه زينت هم كه يك امر عرضى است در اصل به جمال ذاتى زيور آلات برمى گردد و آن زيور آلات خارجى، خودشان، ذاتاً بايد جميل باشند تا وقتى به شىء ديگرى اضافه مى شوند و در اعضا و جوارح انسانى آويخته مى گردند آن را هم زينت ببخشند. پس اين جمال ذاتى اشيا است كه دو نوع جلوه دارد: جلوه اى در خود شىء جميل دارد، و جلوه اى نيز در شىء ديگرى كه با آن تزيين مى شود، كه دوّمين جلوه آن را زينت گويند در مقابل جلوه نخست كه جمال نام دارد.
جمال معمولا در ديدنيها، اعمّ از اشيا يا انسانها، به كار مى رود، ولى، در شنيدنيها هم يك نوع جمال هست. ما در زبان فارسى از صداى خوب و لذّتبخش با عنوان صداى زيبا نام مى بريم. البته، شايد بتوان گفت: كلمه جمال در لغات مختلف در اصل براى ديدنيها وضع شده و سپس به ديگر مظاهر آن اطلاق گرديده است. به هر حال منظور از زينت در اينجا چيزهايى است كه انسان، در عين آن كه به آنها نياز مادّى ندارد و از نبودن آنها خطرى متوجّه او نخواهد شد، مع الوصف از درك آنها لذّت مى برد.
جمال دوستى در قرآن
الف) زينتهاى دنيوى
قرآن كريم روى اين موضوع هم مكرّر تكيه كرده و به اين خواست و گرايش فطرى انسان توجّه فرموده است. خداوند در بعضى از آيات، تمام آنچه را كه در روى زمين آفريده است به عنوان زينت زمين معرّفى كرده مى گويد:
«اِنّا جَعَلْنا ما عَلَى الاَْرْضِ زينَةً لَها لِنَبْلُوَهُمْ اَيُّهُمْ اَحْسَنُ عَمَلا.»(1)