مى برد و بر عكس، اگر به اينگونه خواسته هاى خود نرسد و ما يحتاج خود را در اين موارد نيابد، متأثّر و متألّم خواهد شد و در واقع، لذّت و الم انسان، اثر طبيعى بود و نبود اين نعمتها و چيزهاى مورد نياز انسان است.
ارزش اخلاقى لباس و مسكن
از آنجا كه نياز به لباس و مسكن، چنانكه قبلا هم گفته ايم، فطرى و طبيعى انسان است، خود به خود و در اصل بار ارزشى مثبت يا منفى ندارد، بلكه، ارزش آن نيز به كميّت، كيفيّت و جهت تأمين اين نياز مربوط مى شود.
در حوزه اخلاق و ارزش از مقدار و كميّت بهره بردارى سخن به ميان مى آيد و سؤال اين است كه چه مقدار مى بايست به دنبال لباس و مسكن رفت؟ و در پاسخ اين سؤال بايد بگوييم: مسلّماً آن اندازه اى كه نياز انسان به لباس و مسكن را برطرف سازد، طبعاً، ارزش منفى نخواهد داشت.
ما قبلا، توضيح داده ايم كه بطور كلّى در هيچ يك از لذّتهاى انسان اصل لذّت برى، به خودى خود، ارزش منفى يا ارزش مثبت ندارد. و اگر به زبان فقهى بگوييم «مباح» است؛ ولى، اگر دلبستگى به لباس و مسكن انسان را از ساير كمالات باز دارد، در اين صورت، كارهايى كه بر اساس اين دلبستگى افراطى از انسان صادر مى شود ارزش منفى پيدا مى كند.
از اينجا است كه ملاحظه مى كنيد در بعضى از آيات بعضى از موارد تعارض را مطرح و ارزش منفى آنها را بيان كرده است:
«قُلْ اِن كانَ اباؤُكُمْ وَاَبْنائُكُم وَاِخْوانُكُمْ وَاَزْواجُكُمْ وَعَشيرَتُكُمْ وَاَمْوالٌ اقتَرَفْتُمُوها وَتِجارَةً تَخْشَوْنَ كَسادَها وَمَساكِنُ تَرْضَونَها اَحَبَّ اِلَيْكُمْ مِنَ اللّهِ وَرَسُولِهِ وَجِهاد فى سَبيلِهِ فَتَرَبَّصُوا حَتّى يَأْتِىَ اللّهُ بِاَمْرِه وَاللّهُ لا يَهْدِى الْقَوْمَ