«المال والبنون»، «مالا وولدا»، «انعام وبنين» و نظاير آنها پيوسته، در كنار هم آمده و مورد ارزيابى قرار گرفته گويى اين دو داراى حكم واحدى هستند.
ما نيز در اين نوشته به قرآن اقتدا كرده و اين دو موضوع را همراه آورده و از زواياى مختلف به تجزيه و تحليل آن دو پرداخته ايم.
مال چيست؟
مال چيزى است كه انسان، بوسيله آن، مى تواند نيازهاى خود را تأمين كند و از اين رو، به شدّت مطلوب انسان است. اين تعريف اعمّ است: هم شامل كالاهاى مصرفى مانند آب و غذا و لباس مى شود كه به طور مستقيم، مورد بهره بردارى انسان قرار مى گيرند و هم شامل پول و طلا و نقره مى شود كه غير مستقيم و از طريق مبادله با كالاهاى مصرفى در تأمين خواسته هاى انسان، نقش دارند و هم شامل زمين و كارخانه و ابزارهاى گوناگون توليد مى شود كه با كشت و زرع يا كار روى آنها مى توانند واسطه تأمين احتياجات گوناگون انسان بشوند. پس هر چيزى كه مورد رغبت انسان است و نيازى از نيازهاى جسمى يا روحى وى را به شكلى، مستقيم يا غير مستقيم، تأمين مى كند، مال است.(1)
مال و ملك
مفهوم مال با مفهوم ملك فرق دارد: مال معمولا يك عين خارجى است كه به شكلى مورد بهره بردارى انسان در تأمين نيازهاى گوناگونش قرار مى گيرد ولى، ملك يك امر اعتبارى و قراردادى است.
در تعريف ملك مى توان گفت: «تسلّط اعتبارى انسان بر شىء است كه مى تواند