معارف بوک

بيدارى از غفلت و توجّه به حقيقت
نخستين موضوعى كه در بخش اخلاق فردى؛ يعنى، آن بخش از اخلاق كه به تنظيم رابطه انسان با خودش مطرح مى شود، موضوع توجّه، التفات، هوشيارى و بيدارى است در مقابل حالت غفلت و بى توجّهى. از اين رو، علماء اخلاق و كسانى كه مراتب سير انسانى را بررسى كرده اند مانند ارباب سير و سلوك و عرفاء منزل اوّل از منازل سير و سلوك انسان به سوى تعالى و تكامل را «يقظه» قرار داده اند كه به معنى بيدارى و هوشيارى در مقابل غفلت بكار مى رود.
در قرآن كريم، آيات بسيارى، شايد بيش از بيست مورد، دلالت مى كنند بر اينكه ريشه شقاوت و تباهى انسان و مفاسد و رذائل اخلاقى وى غفلت است كه ما در اينجا به بعضى از آنها اشاره مى كنيم:
در يكى از آيات، كه قبلا هم در مواردى به آن اشاره شد، چنين آمده است:
«وَلَقَدْ ذَرَأْنا لِجَهَنَّمَ كَثيراً مِنَ الْجِنِّ وَالاِْنْسِ لَهُمْ قُلُوبٌ لاّيَفْقَهُونَ بِها وَلَهُمْ اَعْيُنٌ لايُبْصِرُونَ بِها وَلَهُمْ اذانٌ لاّيَسْمَعُونَ بِها اُولئِكَ كَالاَْنْعامِ بَلْ هُمْ اَضَلُّ اُولئِكَ هُمُ الْغافِلُونَ.»(1)
[و محققاً، براى جهنم بيافريده ايم بسيارى از جن و انس را (آنان را كه) برايشان دلهائى است كه با آنها نمى فهمند و برايشان چشمهائى است كه با آنها نمى بينند و برايشان گوشهائى است كه با آنها نمى شنوند آنان همانند چارپايان و بلكه گمراه تر از چارپايانند آنان همان غفلت زدگان هستند].