گمشده، راهنمايى مى كند و به وى مى آموزد كه زندگى آخرت پايدارتر است. اكنون بايد توجه كرد كه در اين مقايسه، بُعد عمق و شدّت و كيفيّت لذّت نيز بايد ملحوظ شود كه بدين لحاظ نيز لذّتها و سعادتهاى اخروى در مقايسه با لذّتهاى سطحى و ناچيز دنيوى بهتر و ارجمندترند.
بنابراين در اين مقايسه و ارزيابى، دو معيار براى ترجيح يك لذّت بر لذّت ديگر وجود دارد كه عبارتند از: كيفيّت و دوام. و بر اساس آيه شريفه كه مى گويد:
«وَالاخِرَةُ خَيْرٌ وَابْقى.» [و جهان ديگر بهتر و پايدارتر است].
بر اساس هر دو معيار نامبرده، لذّات انسان در زندگى اخروى اش رجحان و مزيّت دارد.
انسان فطرتاً لذّت يكساله را بر لذّت يك ساعته ترجيح مى دهد. حال اگر فرض كنيم دو لذّت از نظر زمان مساوى باشند ولى از نظر كيفيّت و شدّت و ضعف متفاوت، و يا يكى توأم با درد و رنج باشد و ديگرى خالص و بى شائبه، طبعاً، انسان لذّت شديدتر و قوى تر را بر لذّت ضعيفتر و سطحى تر و لذّت خالص و بى درد و رنج را بر لذّت آميخته با آن، ترجيح مى دهد.
به نظر مى رسد واژه «خير» در اينگونه آيات اشاره به همين شدّت بيشتر و كيفيّت بالاتر و خلوص آن از آلام و رنجهاست. بنابراين، آيه فوق و آيات مشابه آن با همه ايجاز و كوتاهى به همه معيارهاى گزينش و ترجيح، اشاره كرده اند.
تحمّل رنجها به اميد لذّتها
نكته جالب توجّه ديگر اين است كه انسان براى رسيدن به لذّات ارزشمند اخروى، بايد سختيها را تحمّل كند، چنانكه در زندگى عادى و روزمرّه اش نيز اين كار را انجام مى دهد.
زحمتهايى كه كارگران و كشاورزان در زندگى روزانه خود تحمّل مى كنند به خاطر