صفحه ١١٨

زندگى دنيوى اش مفيد است و نه براى آخرتش. در اين صورت، كار او لغو و بيهوده است و آياتى كه كار لغو را مورد مذمّت قرار داده اند شامل اين كار نيز كه مصداقى از كارهاى لغو است مى باشد.

مرز اخلاقى تجسّس و كنجكاوى
قرآن كريم در ارتباط با تحصيل علم بر نكته جالب و دقيق ديگرى نيز تكيه كرده است كه توجّه به آن براى ما مفيد خواهد بود.
علم گرچه ذاتاً از ارزش والايى برخوردار است، اما در ارزشيابى علم نبايد به ارزش ذاتى آن اكتفا كنيم و عوامل و ارزشهاى ديگر را مورد غفلت قرار دهيم. يكى از عواملى كه مى تواند ارزش علم را تحت تأثير قرار دهد و يا در بالا بردن يا پايين آوردن آن، ارزش چشمگيرى داشته باشد، متعلق آن؛ يعنى «معلوم» است. بعضى از اشيا بگونه اى هستند كه نه تنها بر درك آنها فايده اى مترتّب نمى شود؛ بلكه، علم به آنها براى انسان، زيان بار نيز خواهد بود؛ يعنى، ارزش منفى شىء معلوم در حدّى است كه قابل مقايسه با ارزش ذاتى علم نيست و نه تنها به كلّى ارزش مثبت علم را منتفى مى سازد، بلكه، در مجموع علم به چنين معلومى در زندگى براى انسان، شرّ و بد و زيانبار به شمار مى رود و كمترين زيانش اين است كه كار را بر انسان مشكل مى سازد.
اين درست است كه انسان بر اساس حسّ حقيقت جويى و تجسّس مى خواهد همه چيز را بفهمد اما بايد توجّه داشت كه دانستن هر چيزى به نفع او تمام نمى شود، بلكه درك بعضى از مطالب، مضرّ است و سبب پشيمانى او خواهد شد.
البته، ميل به دانستن مانند هر ميل ديگرى خود به خود حدّ ندارد و دايره وسيعى را شامل مى شود و انسان مايل است هر چيزى را بفهمد؛ اما راه فطرى هر ميل و از آن جمله ميل به دانستن، اين است كه با توجه به ساير ابعاد وجودى انسان