صفحه ٢٥٩

روشن، و اجراى آنها تضمين شود.
و يا منشأ ارزش منفى آن تعارضى است كه با كمالات روحى و معنوى دارد.
همه آنچه كه در آيات قرآن يا روايات در ارتباط با اين ميل مذمّت شده، برمى گردد به يكى از سه نوع محدوديّت و حدودى كه قبلا از آنها ياد كرديم و رعايت آنها لازم و ضرورى خواهد بود و با رعايت آنها ارضاى ميل جنسى مذّمتى ندارد بلكه مورد ترغيب نيز قرار گرفته است.
چرا كه اين يك نياز فطرى است و لازم است بگونه اى كه منطبق با مصالح فردى و اجتماعى باشد تأمين گردد تا اغراض تكوينى الهى حاصل شود و نسل بشر بر روى زمين دوام يابد.

لذّت جنسى در جهان ديگر
از آنجا كه در عالم آخرت، زاد و ولد و توليد نسل در كار نيست، ممكن است چنين تصور شود كه التذاذ جنسى از ويژگيهاى اين جهان و فقط به منظور بقاى نوع انسان بر روى زمين است و در جهان آخرت ديگر چنين ميلى وجود نخواهد داشت؛ ولى آيات فراوانى در قرآن داريم كه اگر نگوييم صراحت، دست كم مى توانيم بگوييم ظهور دارند در اين كه چنين ميلى در آنجا نيز وجود دارد.
البته، نظام زندگى انسان در دو جهان با هم تفاوت اساسى دارند و نمى توان گفت كه آنچه كه در دنيا هست دقيقاً به همان شكل در آخرت هم وجود دارد و آنچه كه در آخرت هست عيناً همان چيزى است كه در دنيا مى بينيم. بلكه، صرفاً شباهتهايى بين اين دو عالم هست و مفاهيم عامّى قابل انطباق بر امور دو عالم هستند؛ ولى در دقايق و خصوصيّات آنها عين هم هستند.
به ديگر سخن، تعبيراتى كه به كار مى رود، به حسب مفاهيم عامّش مى تواند شامل مصداق دنيوى و مصداق اخروى باشد، چنانكه در مورد دو تعبير كلّى