معارف بوک

را به خاطر اين گفته، مورد مذمّت قرار مى دهد.(1)
اين درست است كه انسان بايد به هر چه يقين دارد عمل كند و ايمان آورد اما معناى اين سخن، آن نيست كه در هر چه يقين نداريد در شكّ و ترديد بمانيد و يا به ظنّ و گمان اكتفا كنيد. بلكه، اين از وظايف انسانى است كه در مقام كسب يقين برآيد و از حالت شكّ و ترديد به در آيد.
خداى متعال از سويى نيروى ادراكى و قدرت عقل و خرد و انديشه به انسان داده است و از سوى ديگر، آيات بيّنات خود را بر انسان فرو فرستاده و نشانه هاى روشنى براى او قرار داده است كه به كمك آنها به خوبى قادر است كسب يقين كند.
بنابراين اگر قرآن مى گويد: «از ظن و گمان پيروى نكنيد» مفهومش اين است كه به دنبال كسب علم قطعى باشيد نه آن كه در عمل، صرفاً، به آنچه كه بالفعل مى دانيد اكتفا كنيد و جز آن، مسؤوليّت ديگرى براى شما نيست.

 آفات و موانع حقيقت جويى
همانطور كه قبلا هم گفته ايم مهمترين آفات و موانع در راه تحصيل علم يقينى، آفات روانى هستند كه انسان را از جستجوى حقيقت و وصول به علم قطعى باز مى دارند. كسى كه تابع هواى نفس است، از آنجا كه كشف واقعيّت ممكن است برايش درد سر ايجاد كند و وى را از رسيدن به خواسته هايش باز دارد، تمايلى به آن ندارد و از رفتن به دنبال حقيقت و تحصيل علم قطعى خوددارى مى كند.
در تحليل اين وضع به اينجا مى رسيم كه چنين شخصى در واقع، خود را بطور كامل نشناخته و به گمان آن كه تمام حقيقت و هستى وى همان بدن اوست، زندگى