معارف بوک

2. چرا شیطان طرد شد؟
مى دانیم که وقتى آدم (علیه السلام) آفریده شد همه فرشتگان و همچنین شیطان (ابلیس) که در میان آن ها بود و خدا را عبادت مى کرد مأمور به سجده شدند. همه سجده کردند جز شیطان که سرپیچى کرد و خود را برتر از آدم شمرد و این تکبر، او را براى همیشه مطرود درگاه خداوند ساخت و خداوند او را چنان لعنتى کرده که مانند آن درباره شخص دیگرى در قرآن دیده نمى شود. در آیه 78 سوره «ص» خطاب به شیطان مى فرماید: (وَاِنَّ عَلَیْکَ لَعْنَتِی اِلى یَوْمِ الدِّینِ)؛ «و به یقین لعنت من بر تو تا روز قیامت خواهد بود».
امیرمؤمنان على (علیه السلام) در خطبه قاصعه که از مهم ترین خطبه هاى نهج البلاغه است و درباره مذمّت کبر و خودبرتربینى سخن مى گوید مى فرماید: «فَاعْتَبِرُوا بِمَا کانَ مِنْ فِعْلِ اللَّهِ بِابْلِیسَ اِذْ أَحْبَطَ عَمَلَهُ الطَّوِیلَ وَجَهْدَهُ الْجَهِیدَ، وَکَانَ قَدْ عَبَدَاللَّهَ سِتَّةَ آلافِ سَنَةٍ، لا یُدْرَى أمِنْ سِنِیِّ الدُّنْیَا أَمْ مِنْ سِنِیِّ الاْخِرَةِ، عَنْ کِبْرِ سَاعَةٍ وَاحِدَةٍ. فَمَنْ ذَا بَعْدَ اِبْلِیسَ یَسْلَمُ عَلَى اللَّهِ بِمِثْلِ مَعْصِیَتِهِ؟ کَلَّا، مَا کانَ اللَّهُ سُبْحَانَهُ لِیُدْخِلَ الْجَنَّةَ بَشَراً بأَمْرٍ أَخْرَجَ بِهِ مِنْهَا مَلَکاً. اِنَّ حُکْمَهُ فِی أَهْلِ السَّمَاءِ وَأَهْلِ الْأَرْضِ لَوَاحِدٌ. وَمَا بَیْنَ اللَّهِ وَبَیْنَ أَحَدٍ مِنْ خَلْقِهِ هَوَادَةٌ فِی اِبَاحَةِ حِمَىً حَرَّمَهُ عَلَى الْعَالَمِینَ؛ اگر خدا مى خواست، مى توانست آدم را از نورى بیافریند که روشنایى اش دیده ها را برباید و زیبایى و جمالش عقول را مبهوت کند و عطرش شامّه ها را مسخر سازد و اگر چنین مى کرد گردن ها در برابر آدم خاضع مى شد و آزمایش براى فرشتگان بسیار آسان بود؛ ولى خداوند سبحان خلق خود را با امورى مى آزماید که از فلسفه آن آگاهى ندارند تا (مطیعان از عاصیان) ممتاز گردند و تکبّر را از آنان بزداید و آن ها را از کبر و غرور دور سازد، بنابراین، از کارى که خداوند با ابلیس کرد عبرت بگیرید، زیرا اعمال طولانى و کوشش هاى بسیارش را بر باد داد در حالى که خدا را شش هزار سال عبادت کرده بود! سال هایى که معلوم نیست از سال هاى دنیا بود یا