معارف بوک

که شیطان در زمره فرشتگان بوده، زیرا به صورت استثناى متصل بیان شده است؛ مى فرماید: (وَاِذْ قُلْنَا لِلْمَلائِکَةِ اسْجُدُوا لِآدَمَ فَسَجَدُوا اِلاَّ اِبْلیسَ أَبى وَاسْتَکْبَرَ وَکانَ مِنَ الْکافِرِینَ)؛ «و یاد کن هنگامى را که به فرشتگان گفتیم: «براى آدم سجده و خضوع کنید!» همگى سجده کردند؛ جز ابلیس که سر باز زد و تکبّر ورزید و به خاطر نافرمانى و تکبّرش از کافران شد».(563)
ولى این گونه تعبیرات درمقابل صراحت آیه 50 سوره کهف ظهور خود را از دست مى دهد، آن جا که مى فرماید: (فَسَجَدُوا اِلاَّ اِبْلیسَ کانَ مِنَ الْجِنِّ فَفَسَقَ عَنْ أَمْرِ رَبِّهِ)؛ «همه فرشتگان سجده کردند، مگر ابلیس که او از طایفه جن بود و از فرمان پروردگارش سرپیچى کرد».
سخنانى که از خود ابلیس نقل شده نیز شاهدى بر این مدعاست، آن جا که مى گوید: (خَلَقْتَنِى مِنْ نارٍ وَخَلَقْتَهُ مِنْ طِینٍ)؛(564 ) «مرا از آتش آفریدى و آدم را از گل (بنابراین من از او برترم و چرا در برابر او سجده کنم!)». به یقین فرشتگان از آتش آفریده نشده اند، بلکه طایفه جن از آتش آفریده شده اند همان گونه که در آیه شریفه: (وَخَلَقَ الْجَانَّ مِنْ مارِجٍ مِنْ نارٍ)؛ «و خداوند جنّ را از شعله هاى آتش خلق کرد» به آن تصریح شده است.(565 )
اضافه بر این، در بعضى از آیات قرآن، شیطان، داراى ذرّیه و فرزندان معرفى شده است: (أَفَتَتَّخِذُونَهُ وَذُرِّیَّتَهُ أَوْلِیاءَ مِنْ دُونِی وَهُمْ لَکُمْ عَدُوٌّ)(566 )، در حالى که چنین چیزى درباره فرشتگان نیامده است.