صفحه ٢٢٠

خلاصه این که توبه مقبول همان توبه اى است که امام (علیه السلام) در این دعا به آن اشاره فرموده، توبه اى که بعد از آن هرگز گرد گناه نگردیم و آلوده به معصیت نشویم.
درباره شرایط و آثار توبه، به خواست خدا در ذیل دعاى دوازدهم وسى ویکم که دعاهاى توبه است، بحث بیشترى خواهیم داشت.
«ذنب» و «معصیت» هر دو به معناى گناه است، هرچند ریشه اصلى این دو با هم متفاوت مى باشد، زیرا «ذنب» در اصل به معناى دنبال چیزى را گرفتن است، سپس به هر کارى که سرانجامش وخیم است گفته شده، در حالى که «معصیت» در اصل به معناى نافرمانى کردن است(291) و گاه گفته شده «ذنب» به معناى کارى است که موجب استحقاق مجازات مى شود، ولى «معصیت» به معناى ترک اطاعت است.(292 )
«اجتراح» از ماده «جرح» به معناى کسب کردن و گاه به معناى زخم زدن به کار رفته و در دعاى امام (علیه السلام) به معناى اکتساب گناه است هرچند بعضى گفته اند(293) که اجتراح به کارهایى گفته مى شود که با اعضا و جوارح انجام مى گردد.
و «اقتراف» از ماده «قرف» (بر وزن حرف) در اصل به معناى کندن پوست اضافى از درخت است، ولى این واژه بیشتر به معناى اکتساب و به دست آوردن چیزى به کار رفته و در کلام امام (علیه السلام) به معناى انجام گناهان است.

2. داستان حُسن عاقبت و سوء عاقبت
این نکته روشن است که سوء عاقبت و حسن عاقبت از اهمیت فوق العاده اى