صفحه ١٧٩

وَلَکِنْ یُؤَخِّرُهُمْ اِلَى أَجَلٍ مُسَمًّى فَاِذا جاءَ أَجَلُهُمْ فَاِنَّ اللَّهَ کانَ بِعِبادِهِ بَصِیراً)؛ «اگر خداوند مردم را به سبب کارهایى که مرتکب شده اند مجازات کند، جنبنده اى را بر پشت زمین باقى نخواهدگذاشت؛ولى به لطفش آن هاراتا سرآمد معیّنى تأخیر مى اندازد ومهلت اصلاح مى دهد امّا هنگامى که اجل آنان فرا رسد، خداوند هر کس را به مقتضاى عملش جزا مى دهد. به یقین خداوند نسبت به بندگانش بیناست».(245)
امیرمؤمنان على (علیه السلام) در خطبه 227 نهج البلاغه عرضه مى دارد: «اللَّهُمَّ احْمِلْنِی عَلَى عَفْوِکَ وَلا تَحْمِلْنِی عَلَى عَدْلِکَ؛ خداوندا! با عفو و بخشش خود با من رفتار کن و با عدل و دادگرى ات رفتار مکن».
آرى، اگر فضل خدا از ما گرفته شود و معیار، تنها اعمال ما باشد، همگى مشکل خواهیم داشت، همان گونه که در حدیثى از پیغمبر اکرم (صلی الله علیه و آله) آمده است که فرمود: «وَالَّذِی نَفْسِی بِیَدِهِ مَا مِنَ النَّاسِ أَحَدٌ یَدْخُلُ الْجَنَّةَ بِعَمَلِهِ، قَالُوا: وَلا أَنْتَ یَا رَسُولَ اللَّهِ؟ قَالَ: وَلا أَنَا اِلاَّ أَنْ یَتَغَمَّدَنِیَ اللَّهُ بِرَحْمَةٍ مِنْهُ وَفَضْلٍ وَوَضَعَ یَدَهُ عَلَى فَوْقِ رَأْسِهِ وَطَوَّلَ بِهَا صَوْتَهُ؛ به خدایى که جان من به دست اوست، هیچ کس به سبب عمل خود وارد بهشت نمى شود! اصحاب عرض کردند: حتى شما اى رسول خدا؟ فرمود: «من هم چنینم، مگر این که خداوند مرا با رحمت و فضلش بپوشاند. هنگامى که پیامبر این سخن را مى گفت، دست بر سر نهاد و صداى خود را بلند و طولانى کرد».(246)
در دعاى نورانى عرفه نیز آمده است که امام حسین (علیه السلام) به پیشگاه خدا عرضه مى دارد: «فَاِنْ تُعَذِّبْنِی فَبِذُنُوبِی یَا مَوْلایَ بَعْدَ حُجَّتِکَ عَلَیَّ وَاِنْ تَعْفُ عَنِّی فَبِحِلْمِکَ وَجُودِکَ وَکَرَمِکَ؛ اگر مرا مجازات کنى، مقتضاى گناهان من است، اى مولاى من!