معارف بوک

(دربرابر گناه) نداریم مگر به قوّت تو و قوّتى (بر انجام اطاعات) نداریم جز به کمک تو»؛ (اللَّهُمَّ وَاِنَّکَ مِنَ الضُّعْفِ خَلَقْتَنَا، وَعَلَى الْوَهْنِ بَنَیْتَنَا، وَمِنْ مَاءٍ مَهِینٍ ابْتَدَأْتَنَا، فَلا حَوْلَ لَنَا اِلاَّ بِقُوَّتِکَ، وَلا قُوَّةَ لَنَا اِلاَّ بِعَوْنِکَ).
تفاوت این سه جمله (مِنَ الضُّعْفِ خَلَقْتَنَا، وَعَلَى الْوَهْنِ بَنَیْتَنَا، وَمِنْ مَاءٍ مَهِینٍ ابْتَدَأْتَنَا) ممکن است از این نظر باشد که اوّلى اشاره به ضعف روحى انسان، دومى اشاره به ضعف جسمى او، و سوّمى اشاره به ضعف آغاز خلقت اوست. بنابراین انسان مجموعه اى از ضعف هاست.
این احتمال نیز وجود دارد که جمله اول اشاره به ضعف ماده و جمله دوم اشاره به ضعف صورت انسان باشد، چون تعبیر «بنیتنا» اشاره به صورت انسان است و ریشه اصلى که در جمله سوم به آن اشاره شده نیز موجود کم ارزشى است.
بنابراین چگونه ممکن است چنین انسانى مغرور شود و به خود ببالد و به خداوند قادر متعال پناه نبرد. به نظر مى رسد که خداوند انسان را ضعیف آفریده تا خواه ناخواه به سراغ او برود و دست به دامن لطف او بزند، و این با آیه شریفه (الَّذى أَحْسَنَ کُلَ شَىْءٍ خَلَقَهُ)؛ «همان کسى که هرچه را آفرید نیکو آفرید»(231) منافاتى ندارد.
بعضى گفته اند: تفاوت ضعف با وهن این است که «ضعف» از ناحیه آفرینش پروردگار است نسبت به بعضى از موجودات، و «وهن» مربوط به کارهاى انسان مى باشد.(232 ) این در حالى است که در کلام امام (علیه السلام) هر دو به خداوند نسبت داده شده است و بعید نیست که «وهن» مفهومى محدودتر از ضعف داشته باشد؛ ضعف، هرگونه ناتوانى را شامل مى شود، ولى وهن، سستى خاصى است که به اعضا و جوارح انسان یا ساختمان ها و اشیاى دیگر نسبت داده مى شود.