معارف بوک

شدّت و ضعف كه لذّات و آلام اخروى قابل مقايسه با لذّات و آلام دنيوى نيستند. بنابراين، چنين لذّت لحظه اى دنيوى كه مانع لذّات ابدى و موجب عذاب اخروى است از نظر شرع مقدّس تحريم شده و ترك آن واجب است.
ولى بعضى ديگر از لذايذ دنيوى، تنها تأثيرشان در اين است كه انسان را از لذايذ بيشتر آخرت محروم مى كند ولى موجب عذاب نمى شود. انسان با وجود اين لذّتها نيز وارد بهشت و واصل به دار سعادت مى شود ولى به خاطر اين گونه لذّتها از مراتب عالى آن محروم خواهد بود. در اينجا عقل حكم مى كند كه چنين لذّتى مرجوح است و در شرع مطهّر نيز از نظر فقهى چنين التذاذى مكروه و ترك آن مستحب خواهد بود.
و سرانجام، برخى از لذّتهاى مادّى نيز صرفاً مزاحم با لذايذ خاصّ اولياء خدا و انسانهاى متعالى و كامل هستند مانع آن لذايذى هستند كه افراد عادى استعداد دركش را ندارند و از حدّ نعمتهاى محسوس بهشت از قبيل خوردنيها و آشاميدنيها خيلى فراتر مى رود و قرآن كريم درباره اينگونه لذّتها مى گويد:
«فَلا تَعْلَمُ نَفْسٌ ما اُخْفِىَ لَهُمْ مِنْ قُرَّةِ أَعْيُن.»(1)
چرا كه اينگونه لذّتها مخصوص آنهاست و از ديد ديگران مخفى و پوشيده خواهد بود.
طبعاً، آنچه از لذّتهاى دنيوى كه مزاحم با اينگونه لذّتهاى ويژه اولياء و مقامات آنها باشد، نيز ارزش منفى خاصّ خود را دارد هرچند كه در شرع انور و از ديد فقهى، مباح باشد.
از اينجا راز امتناع و پرهيز اولياء خدا حتى از التذاذهاى مباح و تجمّلات مشروع روشن مى شود و متوجّه مى شويم كه آنان چرا حتى ترك اَولى هم نمى كنند.