معارف بوک

و حتى به نكوهش كسانى پرداخته است كه بيهوده خود يا ديگران را از نعمتهاى الهى محروم مى كنند. قرآن در جايى مى فرمايد:
«قُلْ مَنْ حَرَّمَ زينَةَ اللّهِ الَّتى اَخْرَجَ لِعِبادِهِ وَالْطَيِّباتِ مِنَ الْرِزْقِ قُلْ هِىَ لِلَّذينَ امَنُوا فى الْحياةِ الدُّنْيا خالِصَةً يَوْمَ الْقَيامَةِ كَذلِكَ نُفَصِّلُ الاياتِ لِقَوْم يَعْلَمُونَ.»(1)
[بگو چه كسى زينت خدا را كه براى بندگان خود برآورده و روزيهاى پاك و پاكيزه را منع كرده است بگو آنها براى كسانى كه ايمان آورده اند در زندگى دنيا، در قيامت بطور خالص خواهد بود. بدين سان آيات را تفصيل مى دهيم براى آنان كه مى دانند].
كسانى كه ايمان داشته باشند اين لذّتها و زينتها را به طور كامل و بدون آن كه آميخته با رنجها و سختيها باشد در آخرت خواهند داشت.
بنابر اين، استفاده از نعمتها، و لذّت بردن از آنها از ديد قرآن بى اشكال است. آنچه كه در اين رابطه قرآن محكوم كرده عبارت است از ترجيح دادن لذّتهاى آنى و لحظه اى و كم ارزش بر لذايذ ابدى ارزشمند.
بنابراين، سخن در جواز بهره مندى از لذايذ مادّى نيست، بلكه، در جواز اكتفا به اين لذّتهاى زودگذر و دل بستن به آنهاست، به گونه اى كه انسان را از دستيابى به لذايذ ابدى و اخروى باز دارد كه اين در نزد عقلا كارى است نامعقول و نادرست، و عقل و منطق حكم مى كند كه به هنگام تزاحم، لذّتهاى ابدى، والا و عميق را بر لذّتهاى زودگذر، پست و سطحى، مقدّم بداريم.
پس اگر در قرآن مجيد و احاديث اسلامى در استفاده از زينتها و طيّبات به محدوديّتهايى برمى خوريم، اين به خاطر لذّت بودن، زينت بودن و طيّب و پاك بودن آنها نيست. بلكه حرمت آنها به لحاظ يك عنوان عَرضى است كه در تزاحم آنها با لذايذ ابدى اخروى بر آنها عارض مى شود.
عنوان عرضى نام برده، عبارت است از «مانع بودن اين لذايذ پست مادّى از