معارف بوک

در ضمن، از این جمله استفاده مى شود که انسان مى تواند دشمنان خدا و ظالمان و ستمگران را نفرین کند.
در جمله دوم که درواقع تکمیلى است براى جمله اوّل، عرضه مى دارد: «ما را با حسن رعایت خود و تدبیرت از شرّ او محفوظ دار!»؛ (وَاعْصِمْنَا مِنْهُ بِحُسْنِ رِعَایَتِکَ).
به یقین هنگامى که ما تحت رعایت و حفظ الهى قرار گیریم شیطان نمى تواند در ما نفوذ کند. این حریمى است که عبور از آن براى او ممکن نیست.
در سومین و چهارمین و پنجمین تقاضا عرضه مى دارد: «خداوندا! ما را از فریب شیطان دور بدار و چنان کن که او از ما فرار کند و آثار او را از زندگى ما قطع فرما!»؛ (وَاکْفِنَا خَتْرَهُ وَوَلِّنَا ظَهْرَهُ، وَاقْطَعْ عَنَّا اِثْرَهُ).
«پشت کردن»، هم در عبارات فارسى و هم در عربى به معناى فرار کردن است، زیرا شخصى که فرار مى کند، پشتش به جمعیت است. در قرآن مجید نیز این تعبیر فراوان دیده مى شود، از جمله در آیه 15 سوره انفال مى خوانیم: (یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اِذَا لَقیتُمُ الَّذِینَ کَفَرُوا زَحْفاً فَلاَ تُوَلُّوهُمُ الْأَدْبَارَ)؛ «اى کسانى که ایمان آورده اید! هنگامى که با کافران در میدان نبرد روبه رو مى شوید، به آن ها پشت نکنید و فرار ننمایید».
واژه «خَتر» (بر وزن چتر) در اصل به معناى پیمان شکنى است و از آن جا که فریب سبب پیمان شکنى مى شود این واژه به معناى «غدر» (فریب) آمده است و در کلام امام (علیه السلام) به همین معناست.
واژه «اِثْرَ» در اصل به معناى جاى پاست، ولى به هر علامتى که از چیزى باقى مى ماند «اثر» گفته مى شود.
و از آن جا که راه نفوذ شیطان کاملاً مختلف و متنوع است، امام (علیه السلام) با تعبیرات مختلف از خداوند بستن تمام این راه هاى نفوذ را تقاضا مى کند، چه از طریق