در شرح دعاى دوازدهم بحثى داشتیم که آیا ثواب و پاداش الهى براساس استحقاق است یا تفضل؟ و گفتیم هرچند ظاهر بسیارى از آیات قرآن این است که ثواب براساس استحقاق داده مى شود، ولى حقیقت مطلب این است که هیچ کس بدون تفضل الهى به جایى نمى رسد، زیرا اعمالى که ما انجام مى دهیم همه به کمک ابزارهایى است که او در اختیار ما قرار داده و توفیقى است که او به ما عطا فرموده، درواقع ما چیزى از خود نداریم که به پیشگاه خدا عرضه کنیم و به عنوان طلبکار تقاضاى پاداش نماییم.
اضافه بر این، خداوند نعمت هاى فراوان ظاهرى و باطنى و مادى و معنوى به ما داده که ما هرچه او را اطاعت و عبادت کنیم حقّ شکر آن ها ادا نمى شود، بنابراین ما همیشه دربرابر او بدهکاریم نه طلبکار؛ هرچند تمام عمر را به اطاعت و عبادت بگذرانیم.
همان گونه که در دعاى ابوحمزه ثمالى از زبان امام سجاد (علیه السلام) آمده است که عرضه مى دارد: «وَمَا قَدْرُ أَعْمَالِنَا فِی جَنْبِ نِعَمِکَ وَکَیْفَ نَسْتَکْثِرُ أَعْمَالاً نُقَابِلُ بِهَا کَرَمَکَ؛ (خداوندا!) اعمال ما دربرابر نعمت هاى تو چه ارزشى دارد و چگونه اعمال خود را دربرابر کرم تو زیاد بشمریم؟!».
از دست و زبان که برآید کز عهده شکرش به درآید
بنده همان به که ز تقصیر خویش عذر به درگاه خدا آورد
ورنه سزاوار خداوندى اش کس نتوان که به جا آورد
در دعاى عرفه نیز آمده است که حضرت امام حسین (علیه السلام) بعد از ذکر نعمت هاى مختلف خداوند عرضه مى دارد: «من توانایى ندارم که در تمام عمر شکر حتى یکى از نعمت هاى تو را به جا آورم مگر این که مرا در شکر کردن یارى کنى که این خود نعمت دیگرى است و نیاز به شکر جدیدى دارد»؛ (وَأَنَا أَشْهَدُ ... أَنْ لَوْ حَاوَلْتُ وَاجْتَهَدْتُ مَدَى الْأَعْصَارِ وَالْأَحْقَابِ لَوْ عُمِّرْتُهَا أَنْ أُؤَدِّیَ شُکْرَ وَاحِدَةٍ مِنْ أَنْعُمِکَ مَا اسْتَطَعْتُ ذَلِکَ اِلاَّ بِمَنِّکَ الْمُوجِبِ عَلَیَّ شُکْراً آنِفاً جَدِیداً).