معارف بوک

بندگان را از همه بهتر مى داند و براى انجام آن از همه تواناتر است و محبت و علاقه او به بندگانش از همه بیشتر.
در ضمن، این عبارات اشاره به این است که اگر انسان از گناهى توبه کرد و بعد از آن نیز مرتکب آن گناه شد، هرگز مأیوس نشود، باز به درگاه خدا روى آورد و تقاضاى عفو و بخشش کند تا زمانى که به کلّى فکر گناه از وجود او برچیده شود؛ چراکه خداوند ارحم الراحمین است، نه مانند بندگان که اگر کسى خلافى از دیگرى ببیند، دیگر به او اعتنا نمى کند و همین سابقه بد را براى جدایى از او کافى مى شمرد. پیام پروردگار این است: «صد بار اگر توبه شکستى باز آى».
در این جا سؤالى پیدا مى شود و آن این که خطاب به «یا» براى نداى دور است، با این که مى دانیم خدا به ما از خودمان نزدیک تر است (وَنَحْنُ أَقْرَبُ اِلَیْهِ مِنْ حَبْلِ الْوَریدِ)(334 ) پس چگونه او را با واژه «یا» خطاب مى کنیم؟
پاسخ این است که گرچه او به ما بیش از آنچه فکر کنیم نزدیک است، ولى ما خود را از او دور مى بینیم، و به گفته سعدى:

دوست، نزدیک تر از من به من است            وین عجب تر که من از وى دورم
       چه کنم با که توان گفت که دوست             در کنــار مـن و مـن مهــجـورم(335)

یا به گفته حافظ:

بیدلى در همه احوال خدا با او بود            او نمى دیدش و از دور خدایا مى کرد