صفحه ٢٣٥

آزادى در نظر ليبرال‌ها آزادى افراد ديگر است. بعبارت ديگر تنها، تيغ آزادى است كه آزادى را مى‌بُرد. اگر خواست طرف شما، موافق با ميل شما باشد هر رفتارى مجاز است و مرد و زن و همسر و غريبه و محرم و نامحرم و دوست و بيگانه و خدا و دين و اخلاق و انصاف و عقل و انسانيت ديگر مهم و مطرح نيستند؛ مهم اين است كه ميل من مى‌خواهد و در بر آوردن آن آزاد هستم.
سوّم، سازگارى سرمايه‌دارى و كاپيتاليسم: ليبراليسم بگونه‌اى با سرمايه‌دارى و اقتصاد بازار آميخته شده كه بسيارى از متفكّران بويژه چپ‌گرايان معتقدند كه ليبراليسم ايدئولوژى سرمايه‌دارى است.
چهارم، انسان محورى و اومانيسم: ليبراليسم و برخى ديگر از مكاتب جديد غربى مانند كمونيسم و سوسياليسم محور عالم را انسان مى‌دانند. با توجه به نگرش مادى اين انديشه‌ها به عالم، آنچه اصل است انسان است. به همين دليل در وضع قوانين و ارائه خطوط اصلى سياست و اقتصاد و فرهنگ آنچه مهم و اصل است ديدگاه انسان و اراده او است؛ بر خلاف اديان الهى و توحيدى كه خدا محور هستند و مقنّن اصلى را خداوند مى‌دانند و علاوه بر بعد مادى، بعد معنوى و روحانى و الهى نيز براى انسان قائلند كه اساس انسانيت نيز همين جنبه روحانى اوست.
نقاط ديگر مثل سكولاريسم و جدايى عرصه دين و دنيا و تكيه بر تسامح و تساهل و امثال اين امور را مى‌توان از توابع محورهاى اصلى ليبراليسم دانست.
  چالش‌هاى بين اسلام و ليبراليسم
موارد اصلى اختلاف و چالش بين اسلام و ليبراليسم كدام است؟

پاسخ: بين اسلام و ليبراليسم در چند مورد عمده اختلاف وجود دارد كه البته بعضى از اختلافات منحصر به ليبراليسم نيست، بلكه ساير انديشه‌هايى كه در اساس با ليبراليسم مشترك هستند آنها نيز با دين، در اين موارد، ناسازگار هستند. در اينجا فهرستوار به چند نقطه اشاره مى‌شود.
يكم: يكى از موارد عمده چالش بين اسلام و ليبراليسم، مسأله آزادى است. ليبراليسم همانطور كه گذشت براى آزادى ارزش مطلق قائل است و براساس مكتب حقوق طبيعى، حق