اختلاف برداشت فقها در اين كه در ركعت سوم و چهارم نماز گفتنِ يك مرتبه تسبيحات اربعه كافى است يا سه مرتبه گفتن واجب است.
اين گونه اختلافات جزئى در برداشت از مدارك فقهى امرى است ممكن، لكن آنچه عقلا و منطقاً نمىتوان پذيرفت اين است كه اين تغييرات جزئى و روبنايى را مستمسك قرار دهيم و بگوييم چون در اين موارد جزئى تبدّل رأى و اختلاف در فتوا پيدا شده است، پس بشر هيچ گونه معرفت ثابت و يقينى نمىتواند داشته باشد و تمام علومش دستخوش تغيير و تحول است.
اين گونه سخن گفتن كه از آن به مغالطه خاص و عام نيز تعبير مىشود به خيالپردازى و گفتار شعرى شبيهتر است تا استدلال عقلى و منطقى. بنابراين، مسأله اختلاف فتاواى فقها با مسأله قرائتهاى مختلف از دين تفاوت جوهرى دارند، و نمىتوان اختلاف فتاوى را از مصاديق قرائتهاى مختلف از دين دانست و اساساً تفكر قرائتهاى مختلف از دين به آن معنايى كه ذكر شد تفكرى است آميخته با تناقض كه منطقاً قابل توجيهِ عقلانى نيست.
6. اسلام و توسعه سياسى (انگيزههاى پنهان)
مقصود از توسعه سياسى چيست؟ و ديدگاه اسلام در اين رابطه كدام است؟
مفهوم توسعه سياسى كه نخست سياستمداران درباره آن سخن گفتند و سپس اقتصاددانها و پژوهشگران سياسى به آن پرداختند، در عرصه سياست و علم سياست جايگاه مهمّى دارد. با اين حال هنوز ابهام و عدم صراحت زيادى در مورد اين واژه(26) وجود دارد، و به جرأت مىتوان گفت: واژه «توسعه سياسى» تعريف دقيق و مشخّصى ندارد. با اين همه بايد گفت: توسعه سياسى از دو واژه «توسعه» و «سياست» سامان مىيابد كه توضيح هر يك از آن دو مىتواند مفهوم توسعه سياسى را روشنتر گرداند:
توسعه (Development) عبارت است از: «رفتارى كه يك فرد يا يك ارگان و يا كلّ جامعه با استفاده از بهترين ابزارها و وسايل و توأم با برنامهاى كامل، انجام مىدهد تا هر چه زودتر و بهتر به هدف سيستم نايل آيد».
در اين تعريف به دو عنصر كمّى و كيفى اشاره رفته است. اين كه مىگوييم «زودتر»، به
پرسش ها و پاسخ ها (جلد3 )
دین و مفاهیم نو