حال اگر اوضاع و احوال به قدرى نامساعد است كه نه فقط ازدواج دائم، بلكه ازدواج موقّت(61) و حتّى ازدواج با كنيز(62) ـ وقتى كنيز وجود دارد ـ نيز امكان پذير نيست، بايد عفت و پاكدامنى پيشه كرد و منتظر فرصتى شد تا زمينه ازدواج فراهم شود. قرآن در ادامه همان آيه إِنكاح، به اين مطلب امر مى فرمايد: وَ لْيَسْتَعْفِفِ الَّذِينَ لا يَجِدُونَ نِكاحاً حَتّى يُغْنِيَهُمُ اللّهُ مِنْ فَضْلِه؛(سوره نور آیه 33)و كسانى كه امكانى براى ازدواج نمى يابند، بايد پاكدامنى پيشه كنند تا خداوند از فضلِ خود آنان را بى نياز سازد.
به هر حال، اسلام كوشش هاى فراوانى كرده تا در جامعه، هيچ مردى بى زن، و هيچ زنى بدون شوهر نماند.
تأديب زن
چرا اسلام و قرآن اجازه زدن همسر را به شوهر مى دهد؟ آيا اين حكم، به ويژه جوامع و زمان كنونى قابل تجويز و اجرا است؟ آيا زدن زن، تحقير و خلاف شأن انسانى او نيست؟
(63)اختلاف هاى خانوادگى و نزاع هاى زن و شوهر از جمله مسائل مورد توجّه قرآن كريم است؛ از همين رو، چندين آيه بدان اختصاص يافته است. متأسّفانه اختلاف هاى خانوادگى از صدر اسلام كه مسلمانان هنوز چنان كه بايد و شايد، تعليم و تربيت اسلامى نيافته بودند، تاكنون كه مسلمانانِ سرتاسر جهان، كم و بيش تحت تأثير فرهنگ مادّى و منحط غرب قرار گرفته، و آموزش و پرورش اسلامى را از ياد برده اند و عمل نمى كنند، همواره با درجه هاى گوناگون در خانواده ها وجود داشته و افراد را از صفا و صميميّت خانوادگى محروم و كم نصيب كرده است. از آن جا كه قرآن كريم، به تقويت و تحكيمِ مبانى خانواده اهتمام فراوان دارد، مى كوشد تا به هر طريقى كه مقدور است، نگذارد اختلاف و شكاف در اين نهاد اجتماعى بسيار مهم راه يابد.
يكى از عوامل اختلاف ساز در محيط خانوادگى، «نشوز» يعنى سركشى زن درباره كامجويى